โครงการถนนสายวัฒนธรรมริมมูลชุมชนวัดหลวง 1,2 เทศบาลนครอุบลราชธานี ปลอดเหล้าและบุหรี่ เป็น1 ในโครงการย่อย ของโครงการวิจัย การพัฒนาระบบและกลไกการสนับสนุนการบูรณาการงานเหล้าและบุหรี่จังหวัดอุบลราชธานี มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงที่นำไปสู่ปัญหาเรื่องเหล้า บุหรี่ รวมทั้งสาเหตุและผลกระทบของปัญหาเรื่องเหล้า บุหรี่ ในพื้นที่ริมมูลชุมชนวัดหลวง 1, 2 เทศบาลนครอุบลราชธานี ,ศึกษาการดำเนินการแก้ไขปัญหาที่ผ่านมา ตลอดจนจุดเด่นและจุดบกพร่อง,ศึกษาทุนทางสังคม องค์ความรู้ ภูมิปัญญา วัฒนธรรม ความสำคัญและคุณค่าของพื้นที่ และศักยภาพของชุมชนและเพื่อหาแนวทางการสร้างถนนสายวัฒนธรรมริมมูลชุมชนวัดหลวง 1, 2 เทศบาลนครอุบลราชธานี ปลอดเหล้าและบุหรี่

ชุมชนวัดหลวง เป็นชุมชนเก่าแก่ของจังหวัด มีวัดหลวง ซึ่งเป็นวัดที่เก่าแก่อยู่คู่เมืองอุบลราชธานีมาเป็นเวลาช้านาน มีประชากรอาศัยอยู่ประมาณ 900 คน เป็นชุมชนกลางเมืองอุบลราชธานี ที่มีอาชีพหลัก คือการค้าขาย ร้านค้าส่วนใหญ่จะเป็นร้านทอง เมื่อเวลาต่อมาชุมชนวัดหลวงมีประชากรอาศัยอยู่หนาแน่นมากขึ้น จึงได้แบ่งออกเป็นชุมชนวัดหลวง 1 และชุมชนวัดหลวง 2 โดยมีถนนยุทธภัณฑ์เป็นตัวแบ่งเขตชุมชนทั้งสอง พื้นที่ถนนริมมูลของทั้งสองชุมชน ถือเป็นพื้นที่ที่มีศักยภาพทั้งในเชิงกายภาพ และเชิงวัฒนธรรม เป็นพื้นที่ที่มีทิวทัศน์และทัศนียภาพที่สวยงาม พื้นที่ติดน้ำมูล มีสถานที่ชมวิวทิวทัศน์ริมแม่น้ำมูล และเป็นพื้นที่ที่คนในชุมชน จัดให้เป็นถนนสายวัฒนธรรมในการจัดงานประเพณีที่สำคัญต่างๆ เช่น อัญเชิญถ้วยรางวัลพระราชทานฯ กฐินพระราชทานฯ ตักบาตรปีใหม่ แข่งเรือ ลอยกระทง ไหลเรือไฟ มีขบวนแห่พระเวสสันดร รวมถึงจัดกิจกรรมอื่นๆอีกมากมาย สภาพปัญหาในพื้นที่นี้ ก็คือ มีการขายเหล้าแบบเป็นลานเบียร์ในช่วงการจัดงาน และมีร้านอาหารในพื้นที่ ที่จำหน่ายอาหารและเครื่องดื่ม ประเภทแอลกอฮอล์เป็นหลัก กลายเป็นศูนย์รวมของวัยรุ่นและคนทำงานที่จะมานั่งดื่มเหล้า และสูบบุหรี่ ส่งเสียงดัง และนำไปสู่การทะเลาะวิวาทสร้างความเดือดร้อนให้กับคนในชุมชน …. ที่ผ่านมา ผู้นำชุมชน และเจ้าอาวาสวัดหลวง แก้ปัญหาด้วยการติดป้ายประชาสัมพันธ์ ขอบคุณที่ไม่สูบ ไม่ดื่ม การเขียนข้อความเตือนใจ ในเรื่องโทษของการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และการสูบบุหรี่ แต่ก็ยังพบว่ามีกลุ่มวัยรุ่นมานั่งสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์ส่งเสียงดังรบกวนเป็นประจำ แก้ไขปัญหาเรื่องเหล้า-บุหรี่ ของหน่วยงาน เช่น สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด สถานีตำรวจภูธรเมืองอุบลฯ สรรพสามิตจังหวั สำนักงานควบคุมและป้องกันโรคที่ 7 อุบลราชธานี และสำนักงานเทศบาลนครอุบลราชธานี ได้ออกตรวจเตือนเรื่องการจำหน่ายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และรณรงค์งดเหล้า บุหรี่ ในบริเวณดังกล่าว แต่ก้ไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร เนื่องจากร้านค้าจะให้ความร่วมมือเฉพาะช่วงที่ออกตรวจเตือน เท่านั้น

จากสถานการณ์ปัญหาที่เกิดขึ้นนั้น อสม.ชุมชนวัดหลวง 1, 2 ซึ่งเป็นผู้มีบทบาทในชุมชนด้านสุขภาพอนามัย ได้เล็งเห็นปัญหาที่เกิดขึ้นในปัจจุบันและปัญหาที่จะตามมาในอนาคต ทั้งชีวิต ทรัพย์สิน ความไม่สงบ และการถูกรุกรานพื้นที่ ซึ่งนับวันยิ่งทวีความรุนแรง อสม.ชุมชนวัดหลวง 1, 2 ร่วมกับ เทศบาลนครอุบลราชธานี จึงได้ศึกษาเพื่อหาแนวทางในการพัฒนาพื้นที่ให้เป็นพื้นที่ตัวอย่าง ในการจัดการเรื่องเหล้าและบุหรี่ โดยใช้ทุนทางวัฒนธรรมดั้งเดิมของพื้นที่และความร่วมมือของ อสม.และหน่วยงานในพื้นที่ในการดำเนินงาน จึงเป็นที่มาของการดำเนินการวิจัยเรื่อง ถนนสายวัฒนธรรม ริมมูลชุมชนวัดหลวง 1, 2 เทศบาลนครอุบลราชธานี ปลอดเหล้าและบุหรี่ ซึ่งแนวทางการดำเนินการแก้ไขปัญหาดังกล่าวนี้ มีจุดแข็งที่ตัว อสม.เอง ซึ่งถือว่าเป็นผู้มีบทบาทสำคัญ มีฐานะทางการเงินดี เป็นที่เชื่อถือ และใกล้ชิดกับชุมชน เนื่องจากจะเป็นผู้ที่คอยดูแลให้คำแนะนำด้านสุขภาพแก่คนในชุมชน รวมทั้งร้านอาหารบริเวณริมมูล จึงมีความสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน ทำให้การดำเนินงานเป็นไปในทิศทางที่ดีขึ้น ก็ขอร่วมเป็นกำลังใจให้กับทีมนักวิจัยชุมชน อสม.วัดหลวง 1,2 ขอให้การดำเนินโครงการประสบความสำเร็จ มีสายวัฒนธรรมริมมูลชุมชนวัดหลวง 1,2 เทศบาลนครอุบลราชธานี เป็นชุมชนต้นแบบปลอดเหล้าและบุหรี่ ในอนาคต นะคะ ....... นิชรา บุญตะนัย ผู้สื่อข่าวสุขภาวะภาคอีสาน รายงานจาก จังหวัดอุบลราชธานี ค่ะ