ประเพณีกินข้าวห่อ ของชุมชนกระเหรี่ยง หรือประเพณีเดือนเก้า
เป็นประเพณีที่ร่วมใจกันสืบทอด ของชาวกะเหรี่ยงในเขต ราชบุรี –เพชรบุรี คือ เทศกาลเดือนเก้า หรือ ประเพณีกินข้าวห่อ ซึ่งเป็นการรวมญาติ มีการทำพิธีเรียกขวัญ เพื่อเป็นสิริมงคลกับทุกคน
กินข้าวห่อกะเหรี่ยง หรือภาษากะเหรี่ยงราชบุรีเรียกว่า อั้งหมี่ถ่อง เกิดจากความเชื่อที่ว่า ในช่วงเดือนหล่าคอก หรือเดือนเก้า มักกำหนดจัดงานประเพณีนี้เกือบทุกชุมชน โดยจัด ขึ้นภายในเดือน 9 ตามระบบจันทรคติ แต่ไม่กำหนดวันให้ตายตัวว่า จะเป็นวันข้าง ขึ้นหรือข้างแรมที่เท่าใด ขึ้นอยู่กับความพร้อมและข้อตกลงร่วมกันของชุมชน ซึ่งชุมชนใกล้เคียง มักจะไม่จัดงานประเพณีนี้ในวันเดียวกัน แต่จะจัดให้เหลื่อมวัน เพื่อที่จะได้มีโอกาสไปร่วมงานกับชาวกะเหรี่ยงต่างหมู่บ้าน ในปัจจุบันร่นเวลาเหลือ 2 วัน ซึ่งเป็นช่วงเตรียมจัดทำสิ่งของและวันงาน สิ่งของหลักที่ใช้ประกอบในงานประเพณี คือข้าวห่อมีลักษณะคล้าย ข้าวต้มลูกโยน อีกสิ่งหนึ่งที่เป็นของคู่กับข้าวห่อ คือน้ำจิ้ม มีลักษณะคล้ายหน้ากระฉีก คือปรุงจากกะทิเคี่ยวให้งวด ประสมน้ำตาลปี๊บและมะพร้าวขูด ช่วงหัวค่ำก่อนวันงาน ทุกครัวเรือนจะเปิดประตูหน้าต่างไว้ตลอดคืน ผู้นำ หมู่บ้านจะยิงปืนขึ้นฟ้า แล้วลูกบ้านต่างขานรับด้วยการยิงปืนหรือจุดประทัด ช่วงนี้ หญิงสูงอายุของแต่ละครอบครัว นำกระบุงบรรจุข้าวห่อ ดอกไม้ ด้ายแดง กล้วย อ้อย มาตั้งริมบันไดเรือน แล้วใช้ไม้คดข้าวหรือทัพพีเคาะที่หัวบันได พร้อมกล่าวเรียกขวัญ รุ่งเช้าของวันงาน ในหมู่บ้านกะเหรี่ยงจะระงมไปด้วยเสียงประทัดและเสียง ตีปี๊บ ผู้อาวุโสสูงสุดในครอบครัวนำสมาชิกในบ้านนั่งรวมกันบริเวณระเบียง แล้ว ทำพิธีเรียกขวัญอีกครั้ง ต่อจากนั้น ผู้อาวุโสผูกแขนให้กับทุกคนในบ้านด้วยด้ายแดง เพื่อความเป็นสิริมงคล โดยผู้อาวุโสชายจะผูกแขนให้อาวุโสหญิงก่อน แล้วจึงสลับกันผูก เช่นปู่ผูกให้ย่า แล้วย่าจะผูกแขนอวยพรให้ปู่ ต่อจากนั้นเหล่า ลูกหลานจึงทยอยกันคลานไปไหว้ขอพร และให้ผู้อาวุโสผูกแขนให้ ซึ่งขั้นตอนนี้ถือได้ว่าเป็นช่วงสำคัญของพิธี เมื่อเสร็จพิธีแล้ว บรรดาหนุ่มสาวต่างพากันไปเยี่ยมเยือน แวะขึ้นบ้าน เพื่อชิมข้าวห่อของครัวเรือนอื่น ๆ บ้างก็ร้องเพลงหรือตั้งวงเล่นสะบ้า เล่นดนตรี เป่าแคน และการละเล่นอื่น ๆ กันอย่างสนุกสนาน ความสำคัญของงานประเพณีกินข้าวห่อ นอกจากจะเป็นโอกาสดีที่สมาชิก ของครอบครัวทั้งที่อยู่ในชุมชน และคนที่ออกไปทำงานข้างนอก จะได้กลับมา เยี่ยมบ้านและอยู่กันพร้อมหน้าแล้ว ยังเป็นประเพณีเพื่อยืนยันถึงความเป็นกลุ่ม คนที่มีรากเหง้าทางวัฒนธรรมและแสดงตัวตนในฐานะผู้คนของสังคมไทย ประเพณีกินข้าวห่อ หากพี่น้องต่างภูมิภาค หรือผู้สนใจใคร่ได้เห็นประเพณีการกินข้าวห่อ ของชาวไทยตะนาวศรี ก็สามารถไปเที่ยวชมกันได้ ในพื้นที่ชุมชนชาวกระเหรี่ยงในจังหวัดราชบุรี ที่อำเภอบ้านคา ในวันที่ ๘ กันยายน จะมีการจัดของชุมชน บ้านพุน้ำร้อน ตำบลบ้านบึง อำเภอบ้านคา และวันที่ ๑๕ กันยายน ก็จะมีการจัดที่ชุมชน บ้านบางกะม่า ตำบลบ้านบึง อำเภอบ้านคา ท่านใดที่สนใจ จะศึกษาประเพณี วัฒนธรรม ของชุมชนกระเหรี่ยง ราชบุรีสามารถไปเที่ยวชมกันได้
ประสิทธิ์ ชูสุทธิ์ วิทยุชุมชนวัดโพธิบัลลังก์ รายงาน