สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดกาญจนบุรี แนะนำประชาชนในการใช้ยาอย่างถูกต้อง เพิ่มความตระหนักในการใช้ยา ประกาศนโยบายโรงพยาบาลส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุสมผล พร้อมแนะการใช้ยาถูกวิธีลดปัญหาเชื้อดื้อยาได้
นพ.พนัส โสภณพงษ์ นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดกาญจนบุรี เปิดเผยว่า ขณะนี้ปัญหาเชื้อดื้อยาเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญมาก เชื้อแบคทีเรียก่อโรคได้ปรับตัวจนดื้อต่อยาต้านจุลชีพเกือบทุกชนิด หากไม่เร่งแก้ไขโลกจะเข้าสู่ยุคที่คนจะตายจากโรคติดเชื้อแบคทีเรียอีกครั้งแม้จะมียาปฏิชีวนะแต่เนื่องจากเชื้อดื้อยาจึงรักษาไม่หาย องค์การอนามัยโลกรายงานว่า ในประเทศที่กำลังพัฒนาพบการใช้ยาอย่างไม่สมเหตุผลในอัตราที่สูงอาจถึงครึ่งหนึ่งของการใช้ยาทั้งหมด ซึ่งนำไปสู่ปัญหาต่อประสิทธิผลของการรักษา ในระยะยาวจะเกิดปัญหาเชื้อโรคดื้อยามากขึ้นจากการใช้ยาปฏิชีวนะที่ไม่เป็นไปตามข้อบ่งชี้ ทำให้ผู้ป่วยต้องอยู่โรงพยาบาลนานขึ้น มีอัตราการเสียชีวิตสูงขึ้น ซึ่งจากการศึกษาพบว่า มีผู้ติดเชื้อดื้อยาปีละ 88,000 คนนอนรักษาตัวในโรงพยาบาลนานขึ้นกว่า 1 ล้านวัน เสียชีวิตจากเชื้อดื้อยาปีละ 38,000 คน สูญเสียทางเศรษฐกิจโดยรวมสูงถึง 4.2 หมื่นล้านบาท กระทรวงสาธารณสุขมีนโยบายพัฒนาระบบบริการสุขภาพ โดยมุ่งเน้นการพัฒนาประสิทธิภาพด้านการบริหารจัดการ วิชาการ และระบบบริการที่ตอบสนองปัญหาสุขภาพที่สำคัญ เพื่อเป็นการคุ้มครองให้ประชาชนได้รับการรักษาด้วยยาอย่างมีประสิทธิภาพ จึงประกาศนโยบายให้ทุกโรงพยาบาลทุกแห่งส่งเสริม“การใช้ยาอย่างสมเหตุสมผล” กำหนดเป็นแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพ สาขาที่ 15 และเป็นคำรับรองในการปฏิบัติงานของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข ปลัดกระทรวงสาธารณสุขและผู้ตรวจราชการกระทรวง ตั้งคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแห่งชาติดูแลเรื่องยาในประเทศ มียุทธศาสตร์ 4 ด้าน ได้แก่ การเข้าถึงยา การใช้ยาอย่างสมเหตุผล การพัฒนาอุตสาหกรรมผลิตยา ชีววัตถุ สมุนไพร และการพัฒนาระบบการควบคุมยา โดยเรื่องการใช้ยาอย่างสมเหตุสมผล ได้ตั้งคณะอนุกรรมการฯ และลงนามความร่วมมือพัฒนาโรงพยาบาลส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล เพื่อคุ้มครองประชาชนให้ได้รับการรักษาด้วยยาอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อให้นโยบายพัฒนาการใช้ยาอย่างสมเหตุสมผล แปลงไปสู่การปฏิบัติให้เกิดผล สำหรับโรงพยาบาลส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล ดำเนินการโดยยึดกุญแจสำคัญ 6 ประการ คือ P-L-E-A-S-E ประกอบด้วย
1. คณะกรรมการเภสัชกรรมและการบําบัด กำหนดนโยบายและพัฒนาระบบการจัดการด้านยาให้เป็นไปอย่างสมเหตุผลตามคำแนะนำขององค์การอนามัยโลก
2. ฉลากยา ที่ให้ข้อมูลอย่างเพียงพอแก่ผู้ใช้
3. คำแนะนำการใช้ยาในกลุ่มโรคต่างๆ การคัดเลือกยา เพื่อช่วยให้มีการใช้ยาอย่างสมเหตุผล
4. สร้างความตระหนักรู้แก่บุคคลากรทางการแพทย์และผู้ป่วย
5. การใช้ยาในคนสูงอายุ เด็ก สตรีมีครรภ์ สตรีให้นมบุตร ผู้ป่วยโรคตับ โรคไตเรื้อรัง และผู้ป่วยกลุ่มพิเศษอื่นตามที่สถานพยาบาลกำหนด
และ 6. คือ จริยธรรมในการสั่งใช้ยา
จังหวัดกาญจนบุรีมีการติดตามควบคุมกำกับการใช้ยาของสถานพยาบาลทุกแห่ง ให้มีการรายงานผลการดำเนินงานตามตัวชี้วัดที่กำหนด เฝ้าระวัง กำกับตรวจสอบมาตรฐานสถานที่ผลิต กระจาย และจำหน่ายยา/ผลิตภัณฑ์สุขภาพในจังหวัด ทุกโรงพยาบาลมีทีมรับผิดชอบขับเคลื่อนการดำเนินงานพัฒนาระบบบริการให้มีการใช้ยาอย่างสมเหตุผล มีแผนขับเคลื่อนมาตรการส่งเสริมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างรับผิดชอบในกลุ่มโรค URI และโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน เฝ้าระวังการจำหน่ายยาปฏิชีวนะ ยาสเตียรอยด์ ยา NSAID และผลิตภัณฑ์ที่เป็นอันตรายในร้านชำ และรายงานผลทุก 3 เดือน รวมทั้งส่งเสริมความรู้การใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลให้บุคลากรการแพทย์ ผู้ป่วย และประชาชน
นพ.พนัส กล่าวต่อไปอีกว่า กระทรวงสาธารณสุขจัดทำแผนยุทธศาสตร์การจัดการการดื้อยาต้านจุลชีพประเทศไทย พ.ศ. 2560-2564 ผ่านความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรีแล้วเมื่อสิงหาคม 2559 ประกอบด้วย 6 ยุทธศาสตร์ คือ 1.การเฝ้าระวังการดื้อยาต้านจุลชีพอย่างบูรณาการ 2.การควบคุมการกระจายยาต้านจุลชีพในภาพรวมของประเทศ 3. การป้องกันและควบคุมเชื้อดื้อยาและการใช้ยาต้านจุลชีพอย่างเหมาะสมในสถานพยาบาลและร้านยา 4.การป้องกันและควบคุมเชื้อดื้อยาและการใช้ยาต้านจุลชีพอย่างเหมาะสมในภาคการเกษตรและสัตว์เลี้ยง 5.การสร้างความตระหนักรู้แก่ประชาชนเรื่องเชื้อดื้อยาและยาต้านจุลชีพ 6. การพัฒนาโครงสร้างและกลไกของการทำงานเชิงบูรณาการ การติดตามประเมินผล และประสานความร่วมมือในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์“ทั้งนี้ ในการใช้ยาเพื่อป้องกันปัญหาเชื้อดื้อยา ได้แก่ 1.ใช้ยาปฏิชีวนะในกรณีจำเป็นเท่านั้น เช่น ไม่ใช้ยาปฏิชีวนะในโรคหวัดเนื่องจากโรคหวัดเกิดจากเชื้อไวรัส ส่วนยาปฏิชีวนะใช้ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย 2.กินยาปฏิชีวนะให้ครบตามแพทย์สั่ง อย่าหยุดยาเอง เพราะเชื้อแบคทีเรียจะปรับตัวให้คงทนต่อยามากขึ้นและกลายเป็นเชื้อดื้อยาในที่สุด 3.ใช้ยาอย่างสมเหตุสมผล ไม่ใช้ยาแรงเกินไป เพราะหากใช้ยาฤทธิ์แรงรักษาตั้งแต่เริ่มแรก หากเกิดการดื้อยาขึ้นจะไม่มียาขนานต่อไปให้รักษา ทั้งนี้ เกณฑ์ที่ใช้ระบุว่าผู้ป่วยที่เจ็บคอควรได้รับยาปฏิชีวนะ คือ ต้องมีอาการเจ็บคอร่วมกับอาการต่อไปนี้อย่างน้อย 3 ใน4 ข้อ ได้แก่ 1.มีไข้ 38 องศาเซลเซียสขึ้นไป 2.มีฝ้าขาวที่ต่อมทอนซิล 3.คลำพบต่อมน้ำเหลืองโตที่ลำคอและกดเจ็บ 4.ไม่มีอาการไอ หากไม่มีอาการข้างต้น 3-4 ข้อ ไม่ควรใช้ยาปฏิชีวนะ ส่วนอาการไอ มีน้ำมูก เป็นแผลในปาก เสียงแหบ ไม่ใช้ข้อบ่งชี้ในการใช้ยาปฏิชีวนะ” นพ.พนัส กล่าวทิ้งท้าย.
“โรงพยาบาลทั่วไทย ใช้ยาคุ้มค่า ปลอดภัย ไม่ซ้ำซ้อน”
จารุณี กฐินหอม สถานีวิทยุเอฟเอ็มเพื่อสุขภาพ 103MHz นักข่าวสุขภาวะภาคกลางรายงาน