วิชชาการ ๔ ภาค รูปธรรมนโยบายสาธารณะ เรียนรู้ติดดินกินได้ ตอนที่ ๔
รายงานข่าวสุขภาวะ_สานใจสานพลัง กับรพินทร์ ยืนยาว รายงานข่าวสุขภาวะภาคอีสาน อุบลราชธานี
สวัสดีครับท่านผู้ฟังที่เคารพ พบกันอีกครั้งกับผมรพินทร์ ยืนยาว ผู้สื่อข่าวสุขภาวะภาคอีสานอุบลราชธานี วันนี้เรายังอยู่ในบรรยากาศของการจัดเวทีวิชชาการ ๔ ภาครูปธรรมการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพในชุมชนท้องถิ่น ในหัวข้อ เรื่อง ชุมชนเป็นสุข เรียนรู้ติดดินกินได้ วันนี้พบกันอีกครั้งในตอนที่ ๔ แล้วนะครับ หลังจากได้มีการออกอากาศกันมาแล้วสามครั้งก่อนหน้านี้ ในเรื่องของบรรยากาศในการเปิดงานบรรยากาศคนเข้าร่วมงาน การปาฐกถาพิเศษ ของนพ.วิชัย โชควิวัฒน์ และการเรียนรู้กระบวนการห้องย่อยกับกรณีตัวอย่างรูปธรรมการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะ ได้แก่ การเรียนรู้การนำกระบวนการสมัชชาสุขภาพ ธรรมนูญสุขภาพและการประเมินผลกระทบด้านสุขภาพไปใช้ในพื้นที่ ซึ่งในวันนี้จะพาท่านผู้ฟังไปพบกับบรรยากาศของการเสวนาต่อยอดงานการถอดบทเรียนแบบเสริมพลังหรือในโครงการ ๕๐๐ ตำบล ที่เราชินหูกัน จะมีกระบวนการไปต่ออย่างไรหลังจากเสร็จสิ้นกระบวนการของโครงการแล้ว โดยมีผู้แทนฝ่ายต่างๆก็เข้าให้ความคิดเห็นในเวทีเสวนา ในหัวข้อ แลกเปลี่ยนเรียนรู้สู่การยกระดับนโยบายสาธารณะระดับพื้นที่ ได้แก่ นพ.ชาญวิทย์ วสันต์ธนารัตน์ ตัวแทนจากสสส. แหล่งทุนในการสนับสนุนกิจกรรมครั้งนี้ นพ.วีระวัฒน์ พันธุ์ครุฑ ผู้แทนจากสปสช. นายสุทธิพงษ์ วสุโสภาพล ผู้แทนจากสช. และรศ.ดร.กุลวดี โรจน์ไพศาลกิจ ผู้แทนจากสถาบันการศึกษา ดำเนินรายการโดย อาจารย์สุวิทย์ หมาดอะดำ จากมหาวิทยาลัยฟาฏอนี
เริ่มต้นคุณหมอธีระวัฒน์ พันธุ์ครุฑ ผู้แทนจากสปสช. ได้เกริ่นถึงการดูแลกองทุนตำบล ของแต่ละอบต.ในขณะนี้การใช้เงินยังมีปัญหาคือใช้เงินยังไม่ครบทุกตำบลเลย ซึ่งมีปัญหาในหลายปัญหาที่มีผลต่อการนำเงินกองทุนออกมาใช้จ่ายเรื่องสุขภาพไม่ได้ ได้แก่ นายกกังวลในเรื่องกฎระเบียบการใช้จ่ายเงินมากเกินไป ติดในเรื่องของคณะกรรมการคัดค้านกันเอง คนอนุมัติก็ไม่เซ็นต์ บางทีผู้บริหารเปลี่ยนโครงการก็เปลี่ยนไปตามนโยบายก็มีหลากหลายปัญหาที่เกิดขึ้น จะทำอย่างไรให้พื้นที่กองทุนตำบลต่างๆจะสามารถทำงานได้ครอบคลุมทั้งประเทศ ได้เกิดพื้นที่ดีๆเกิดเจ้าภาพมาร่วมมือกัน ให้ความสำคัญกับเรื่องสุขภาพของคนในพื้นที่ให้มากๆ
ต่อด้วยนพ.ชาญวิทย์ วสันต์ธนารัตน์ ผู้แทนจาก สสส. เกริ่นถึงในเรื่องของสุขภาพ การให้นิยามเรื่องสุขภาพ คือ การทำให้ทุกคนมีความสุข ทุกคนไม่เข้าใจเหมือนกัน ซึ่งแต่ละคนมีความเข้าใจที่แตกต่างกันไป ในโลกใบนี้มันใหญ่ มีคนคิดใหม่ในเรื่องของนิยามสุขภาพไปเรื่อยๆ บางคนคิดแต่เรื่องการดูแลสุขภาพทางกายอย่างเดียว ซึ่งก็ติดตรงที่ความคิดบางคน กรอบที่เราทำก็เริ่มมีความชัดเจนมากขึ้น อยากให้ทุกตำบล กองทุนตำบล การทำสมัชชาสุขภาพ ให้ชุมชนรุกขึ้นมาจัดการตนเองได้ จะทำอย่างไรให้คนที่มาร่วมงานไปปรับเปลี่ยนวิธีคิดของคนกลุ่มใหญ่ให้มีความคิดที่ตรงกันได้
ส่วนทางด้านนักวิชาการ รศ.ดร.กุลวดี โรจน์ไพศาลกิจ ได้เกริ่นถึงบทบาทหน้าที่และมหาวิทยาลัยกับสังคม ชุมชน สมัยก่อนทางนักวิชาการเข้าไปในชุมชนเป็นไปในลักษณะของการรู้มาก ชาวบ้านไม่พูดฟังอย่างเดียว เป็นการลงพื้นที่ไปแนะนำชาวบ้านอย่างเดียว แต่ทุกวันนี้เปลี่ยนไป นักวิชาการต้องเข้าไปขอความรู้ของคนในชุมชนให้มากขึ้น ที่จริงมหาวิทยาลัยต้องงานในชุมชน ต้องการมีส่วนร่วมในการเข้าไปเรียนรู้กับชุมชนมากขึ้น เป็นลักษณะของการร่วมไม้ร่วมมือกัน เช่น การเข้ามาร่วมกันทำงานจัดการตนเอง ทำงานร่วมกันแบบไร้รอยต่อ มหาวิทยาลัยได้เปรียบในการติดต่อแหล่งทุน ให้เกิดการเรียนรู้ของคนในชุมชน ภูมิปัญญาดีที่เกิดขึ้นแล้วถูกบันทึกมาเรียบเรียงใหม่ เราต้องมองว่า ชุมชนสามารถจัดการตนเองได้ มหาวิทยาลัยเปรียบเสมือนหัวรถจักร ที่คอยขับเคลื่อนช่วยเหลือชุมชน "ชุมชนเกิดขึ้นมากเกิดขึ้นจากปัญญาปฏิบัติ" แต่ก่อนมีคำพูดว่า "ท่านมาเราดีใจ ท่านจากไปเราเหมือนเดิม" จะทำอย่างไรให้เกิดการเปลี่ยนแปลงคำพูดนี้บ้าง
ส่วนสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติที่เป็นหน่วยงานในการผลักดันเรื่องนี้ โดยมีนายสุทธิพงษ์ วสุโสภาพงษ์ ผู้แทนสช. ได้พูดถึงการดำเนินกิจกรรมในการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะว่า เราได้เดินทางมาไกลพอสมควรแล้ว และที่เราจะเดินต่อไปในทิศทางใด กระบวนการนี้สู่ชุมชนเป็นสุข นโยบายสาธารณะเราร่วมกันมา ถ้าเราไม่ไปต่อเราจะทำอย่างไร ตอนนี้ยืนยันว่า ชุมชนสามารถยืนด้วยตนเองได้ ผู้ใช้ความรู้ต้องเป็นผู้สร้างความรู้เกิดปัญหาปฏิบัติ บทเรียนต่างๆ
ถ้าเราไปต่อ บทบาท สช.จะทำอะไรบ้าง คือ ๑. การสร้างความร่วมมือระหว่างองค์กรต่างๆมาทำงานกระบวนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะร่วมกันต่อ ๒.การจัดกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้อย่างเป็นรูปธรรม เพื่อขยายผลต่อพื้นที่อื่นๆ ๓.การทำงานในยุคนี้ เราต้องเดินด้วยรูปแบบเครือข่ายมากขึ้นมาสร้างแรงบันดาลใจ สร้างความรู้จักติดต่อกันอย่างไร ๔.อาจจะทำการสื่อสารทางสังคมกับคนไทยทั่วประเทศผ่านช่องทางต่างๆ "เรื่องบางเรื่องคนอื่นอาจจะไม่รู้แต่เรารู้ เรื่องบางเรื่องเราไม่รู้แต่คนอื่นรู้" ฝันหรือเป้าหมายเราไปขนาดไหน ชุมชนคือคำตอบที่เห็นรูปธรรมชัดเจน เป็นชื่อเรื่องที่ชัดเจน ตัวแบบสาธารณะในชุมชน เป้าหมายชัดเจนชุมชนเป็นสุข ต้องให้กระบวนการสาธารณะที่เราพูดคุยกัน กลายมาเป็นเครื่องมือต่างๆที่เราพูดคุยกัน เช่น สมัชชาสุขภาพ ธรรมนูญสุขภาพ การประเมินผลกระทบด้านสุขภาพ แผนที่ยุทธศาสตร์ และอื่นๆ แต่ละเครื่องมือเสริมกันและกัน มาพัฒนานโยบายสาธารณะสู่ชุมชนเป็นสุข
หลังจากนั้น นพ.วีระวัฒน์ ของเพิ่มเติมในช่วงที่แล้ว คือ ปีนี้ ทาง สปสช.ได้ตั้งเป้าหมายไว้ว่า ทาง สช. สสส. จะขับเคลื่อนแผนแม่บทร่วมกับกองทุนตำบล จะนำกระบวนการสมัชชาสุขภาพ ธรรมนูญสุขภาพมาใช้พื้นที่กองทุนตำบล และการใช้งบประมาณในพื้นที่ ถ้าเป็นธรรมนูญพื้นที่ จะไม่มีใครกล้าเปลี่ยนมาช่วยกันทำเรื่องดีๆ
ยังมี นพ.ชาญวิทย์ ได้กล่าวเพิ่มเติมอีกว่า ตอนนี้ทาง สสส. เชื่อว่ามีสังคมสุขภาวะเกิดทั้งประเทศ ถอยไม่ได้แล้ว เพราะเรามาไกลแล้ว กระบวนการสุขภาวะเกิดขึ้นไปแล้ว กระบวนการครั้งนี้เป็นกระบวนการก่อการใหญ่ ผมเชื่อว่าบ้านที่ดี สังคมก็จะดีจริง สุดท้ายที่เราทำก็เพื่อบ้านเรา ดังที่ว่า สังคมน่าอยู่ กระบวนการที่เกิดขึ้นมายาวนานจะทิ้งไม่ได้
มาที่รศ.ดร.กุลวดี ได้กล่าวเพิ่มเติมว่า ๑.มหาวิทยาลัยก็ต้องรับใช้สังคม ที่ผ่านมาเราอาจจะไม่ได้รับใช้สังคมอย่างเต็มที่ จะทำอย่างไรจะได้ใช้ประโยชน์ นักวิชาการ ชักชวนให้เขาเข้ามาร่วมให้กระบวนการเราได้ดียิ่งขึ้น ๒.การเกิดองค์ความรู้ เรียนรู้แลกเปลี่ยนของคนในพื้นที่ปรับใช้ในชุมชนมากขึ้น ชุมชนใกล้เคียงเรียนรู้ร่วมกัน แต่อย่าลืมความเข้มแข็งในชุมชนของตนเอง ใช้ประโยชน์การทำงานเป็นเครือข่าย จากต้นทุนความแข็งแรง ถ้าเรามาเรียนรู้กับคนอื่น แต่เราเสียโอกาสได้เรียนรู้ชุมชนของตนเอง
นายสุทธิพงษ์ ได้กล่าวเพิ่มเติม ว่า ทำดีแล้ว ทำต่อไป การทำแบบนี้ จะทำให้สุขภาพเข้มแข็งมากขึ้น จะหนุนเสริมเรื่องอะไรก็หนุนได้ เช่น บางคนทำประเด็นการปฏิรูปก็สามารถหนุนเสริมการปฏิรูปได้ จะเป็นในรูปแบบของประชาธิปไตยแบบมีส่วนร่วม ยินดีที่จะมีการร่วมคิด ร่วมทำไปด้วยกัน

พบกันใหม่ สัปดาห์หน้า กับรพินทร์ ยืนยาว ผู้สื่อข่าวสุขภาวะภาคอีสาน สานใจ สานพลัง สวัสดีครับ
รพินทร์ ยืนยาว/ข่าว