โครงการสร้างมาตรการทางสังคมในการลด ละ เลิก เหล้า-บุหรี่ เพื่อสุขภาวะของคนในชุมชนหนองบก ชุมชนแหลมทอง เทศบาลเมืองวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี ก็เป็นอีก 1 ใน 3 โครงการย่อย ของโครงการวิจัย การพัฒนาระบบและกลไกการสนับสนุนการบูรณาการงานเหล้า และบุหรี่จังหวัดอุบลราชธานี โดยโครงการนี้ มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาสาเหตุและผลกระทบต่อสถานการณ์เรื่องเหล้า – บุหรี่ในชุมชนแหลมทอง และชุมชนหนองบก ,ศึกษาบทเรียนการแก้ไขปัญหาในเรื่องเหล้า-บุหรี่ที่ผ่านมาของชุมชนและหน่วยงาน ,ศึกษาศักยภาพของชุมชนหนองบกและชุมชนแหลมทอง และเพื่อสร้างมาตรการทางสังคมในการลด ละ เลิก เหล้า-บุหรี่เพื่อสุขภาวะของคนในชุมชนหนองบก- ชุมชนแหลมทอง

ชุมชนแหลมทองและชุมชนหนองบก อยู่ในเขตความรับผิดชอบของเทศบาลเมืองวารินชำราบ ชุมชนแหลมทอง มีประชากร 1,858 คน แบ่งเป็นชาย 870 คน หญิง 988 คน เป็นชุมชนเก่าแก่ พื้นที่ขนาดใหญ่ส่วนมากจะเป็นที่ดินของกรมธนารักษ์ ไม่มีเอกสารสิทธิ์ เป็นที่ดินที่มีการตกทอดจากรุ่นสู่รุ่น คนในชุมชนจะรู้จักกันมักคุ้นกัน ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ต่อกันจึงมีมากกว่าชุมชนอื่น มีความถ้อยทีถ้อยอาศัย และช่วยเหลือซึ่งกันและกันเป็นอย่างดีและไม่มีความขัดแย้ง ส่วนชุมชนหนองบก มีประชากรทั้งหมด 1,484 คน แบ่งเป็นชาย 681 คน และหญิง 803 คน พื้นที่ชุมชนเดิมเป็นพื้นที่ทางการเกษตร คนในชุมชนส่วนใหญ่เป็นกลุ่มข้าราชการ “คนรวยรุ่นใหม่” ที่มีกำลังซื้อ มีความรู้ ความเข้าใจในเรื่องต่างๆ เรียนรู้เร็วและพร้อมทั้งให้ความร่วมมือกิจกรรมในชุมชนเป็นอย่างดี

สถานการณ์เรื่องเหล้าและบุหรี่ในชุมชนทั้งสอง จากการระดมความคิดของกลุ่ม อสม.และเทศบาลเมืองวารินชำราบ สามารถแบ่งออกเป็น 3 ลักษณะ คือ 1)ผู้ที่ไม่ดื่ม 2)ผู้ที่ดื่มเป็นบางโอกาสตามเทศกาลและ 3) ผู้ที่ดื่มเป็นประจำจนติด จากข้อมูลที่ อสม.ชุมชนหนองบก และชุมชนแหลมทองได้ลงไปสำรวจเกี่ยวกับลักษณะของผู้ดื่มและผู้สูบ พบว่า ในชุมชนหนองบกกลุ่มผู้ดื่มเป็นบางโอกาสตามเทศกาล มีจำนวน 33 คน และผู้ที่ดื่มเป็นประจำจนติด จำนวน 13 คน ในชุมชนแหลมทอง กลุ่มผู้ดื่มเป็นบางโอกาสตามเทศกาล มีจำนวน 238 คน และผู้ที่ดื่มเป็นประจำจนติด จำนวน 25 คน รวมผู้ดื่มเหล้าทั้งสิ้น 309 คน โดยกลุ่มอายุที่มีการดื่มเหล้า-สูบบุหรี่ในชุมชนจะอยู่ในช่วงวัยรุ่น จนถึงอายุ 70 ปี อาชีพที่ดื่มส่วนใหญ่จะประกอบอาชีพรับจ้างทั่วไป โดยอ้างว่า ดื่ม“แก้เมื่อย” และกลุ่มข้าราชการซึ่งดื่มตามเทศกาล และเป็นการดื่มในครอบครัวตนเอง เช่น เทศกาลปีใหม่ วันเกิดเทศกาลที่มักมีการดื่มสุรามากที่สุดได้แก่ เทศกาลสงกรานต์ ซึ่งเมื่อเกิดอาการมึนเมาจึงเกิดอุบัติเหตุ เฉี่ยวชน เกิดขึ้นบ่อยๆ ส่วนบุญประเพณีต่างๆจะลดน้อยลงตามลำดับ เช่น งานแต่งงาน เทศบาลปีใหม่ บุญประจำบ้าน เป็นต้น ที่ผ่านมามีการแก้ไขปัญหาดังกล่าวในแต่ละระดับทั้งชุมชน หน่วยงาน กล่าวคือ ระดับชุมชนได้ดำเนินการโดยทาง อสม.เข้าไปแนะนำให้ความรู้ในงานบุญปลอดเหล้าในชุมชน เช่น งานบวช งานแต่งงาน ฯลฯและขอความร่วมมือไม่ให้นำเหล้าขึ้นโต๊ะ และสูบบุหรี่ในพื้นที่ที่กำหนด ผลที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่ปฏิบัติตาม แต่เมื่อแขกหรือผู้เข้าร่วมงานแจ้งความประสงค์ว่าอยากดื่มเหล้าทางเจ้าภาพ “กลัวเสียหน้า” หรือ “ถูกนินทาลับหลัง” จึงไม่ขัดและนำเหล้ามาให้ทำให้การดำเนินการดังกล่าวยังไม่ประสบผลสำเร็จเท่า แต่ก็สามารถลดการดื่มได้ในระดับหนึ่ง การดำเนินการแก้ไขของจังหวัดได้มีการรณรงค์ทำงานศพปลอดเหล้า ซึ่งมีการทำงานในทุกพื้นที่และครอบคลุมในทุกอำเภอ มีบางพื้นที่ประสบความสำเร็จ และทางจังหวัดได้มีการประกาศเกียรติคุณให้นายอำเภอวารินชำราบเป็นบุคคลดีเด่นที่สนับสนุนการแก้ปัญหาการ ลด ละ เลิกเหล้าอย่างเป็นรูปธรรม แต่พื้นที่ชุมชนหนองบก แหลมทองยังไม่สามารถดำเนินการแก้ไขปัญหาในชุมชนได้ เมื่อปี 2557 ที่ผ่านมา การดำเนินการแก้ไขที่ผ่านมานั้น ถือว่ามีมาตรการในการดำเนินการแก้ไขปัญหาเรื่องเหล้าและบุหรี่ในทุกระดับอย่างต่อเนื่อง แต่ยังไม่สามารถที่จะแก้ไขปัญหาได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ เนื่องจากการกำหนดแนวทางแก้ไขปัญหา เกิดจากแนวนโยบายของหน่วยงาน ขาดการมีส่วนร่วมในการวางมาตรการแก้ปัญหาของคนในชุมชน รวมถึงการบูรณาการทำงานที่สอดคล้องและเหมาะสมกับคนทำงานในพื้นที่ จากปัญหาดังกล่าวทำให้ชุมชนหนองบกและชุมชนแหลมทองตระหนักถึงความสำคัญของปัญหาที่อาจเกิดตามมาการสูญเสียชีวิตและทรัพย์สิน การสูญเสียค่าใช้จ่ายโดยไม่จำเป็น เกิดภาวะแตกแยกของครอบครัว และเกิดปัญหาสังคม ปัญหาอาชญากรรมตามมา ซึ่งหากไม่มีการแก้ไขเรื่องการลด ละ เลิก เหล้า-บุหรี่ ก็จะไม่สามารถแก้ปัญหาต่างๆเหล่านี้ได้ จึงเป็นที่มาของการดำเนินโครงการวิจัยเรื่อง “การสร้างมาตรการทางสังคมในการลด ละ เลิก เหล้า-บุหรี่ เพื่อสุขภาวะของคนในชุมชนหนองบก ชุมชนแหลมทอง มีการประกาศลด เลิก เหล้าบุหรี่ ในงานบุญ งานศพ ของชุมชน เพื่อป้องกันและลดปัญหาต่างๆที่จะตามมา และนี่ก็เป็นอีก 1 โครงการงานวิจัย ดีๆของชุมชนแหลมทอง-หนอกบก อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี ค่ะ .... นิชรา บุญตะนัย ผู้สื่อข่าวสุขภาวะภาคอีสาน รายงานจาก จังหวัดอุบลราชธานี ค่ะ