สธ. ร่วมกับมหาวิทยาลัยขอนแก่น และภาคีเครือข่าย จัดสัมมนานานาชาติ “กำจัดพยาธิใบไม้ตับ เพื่อลดการตายจากมะเร็งท่อน้ำดีในประชาชนกลุ่มเสี่ยง” เน้นพื้นที่สำคัญคืออีสานและเหนือ หลังพบการตาย สูงถึงปีละ 2.8 หมื่นราย เฉลี่ยวันละ 76 ราย
วันที่ 11 พฤษภาคม 2558) ที่โรงแรมพูลแมน จังหวัดขอนแก่น นายแพทย์คำนวณ อึ้งชูศักดิ์ ผู้ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข กล่าวภายหลังเป็นประธานเปิดการสัมมนานานาชาติ ในหัวข้อ “กำจัดพยาธิใบไม้ตับ เพื่อลดการตายจากมะเร็งท่อน้ำดีในประชาชนกลุ่มเสี่ยง” ว่า การสัมมนาครั้งนี้ เป็นความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข โดยกรมควบคุมโรค มหาวิทยาลัยขอนแก่น มหาวิทยาลัยมหิดล มหาวิทยาลัยมหาสารคาม องค์การอนามัยโลก และเครือข่ายสำนักงานป้องกันควบคุมโรค 10 แห่ง โดยการประชุมครั้งนี้จัดขึ้นระหว่างวันที่ 11-12 พฤษภาคม 2558 ผู้เข้าร่วมประชุมประกอบด้วย ผู้บริหาร ผู้เชี่ยวชาญ นักวิชาการที่เกี่ยวข้อง และนักวิจัยจากต่างประเทศ รวม 317 คน โดยมุ่งหวังให้เป็นเวทีแลกเปลี่ยนความรู้ ประสบการณ์ ของคณะผู้บริหารฯ นักวิชาการที่เชี่ยวชาญในสาขาปรสิตวิทยาทั่วโลก เกิดภาคีเครือข่ายด้านโรค
หนอนพยาธิ และร่วมกันขับเคลื่อนยุทธศาสตร์การพัฒนาแบบมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน
ในปัจจุบัน องค์การอนามัยโลกได้จัดอันดับโรคพยาธิใบไม้ตับเป็นโรคสำคัญ และเป็นสาเหตุในการเป็นสารก่อมะเร็งที่ทำให้เกิดโรคมะเร็งท่อน้ำดีในคน จากรายงานของกระทรวงสาธารณสุขในปี 2548 พบโรคมะเร็งท่อน้ำดีในประเทศไทยอัตราการเสียชีวิตสูงสุดที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ รองลงมาคือภาคเหนือ นอกจากนี้ ยังมีรายงานผู้เสียชีวิตด้วยโรคมะเร็งท่อน้ำดีในคน เฉพาะในพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคเหนือมีผู้เสียชีวิตสูงถึงปีละ 28,000 ราย เฉลี่ยวันละ 76 คน
นายแพทย์คำนวณ กล่าวต่อไปว่า สาเหตุการป่วยเป็นโรคพยาธิใบไม้ตับ ส่วนใหญ่มีปัจจัยหลักมาจากพฤติกรรมการบริโภคอาหารของประชาชน ซึ่งเป็นความเชื่อและค่านิยมของท้องถิ่นที่มีมาอย่างยาวนาน โดยเข้าใจผิดว่ากินอาหารปรุงสุกๆดิบๆ ช่วยเพิ่มพลังให้ร่างกาย ที่จริงแล้วเสี่ยงต่อการเกิดโรคพยาธิใบไม้ตับ และโรคอื่นๆ ทำให้เกิดความสูญเสียอย่างมาก ทั้งในด้านแรงงาน เศรษฐกิจ และสังคม จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่ทุกภาคส่วนต้องร่วมกันทำงานอย่างต่อเนื่อง ร่วมใจกันสร้างวัฒนธรรมในการกินสุก ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมค่านิยมกินปลาปรุงดิบ เร่งตรวจค้นหาผู้เป็นโรคพยาธิใบไม้ตับ เพื่อคัดกรองผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดีระยะแรก ซึ่งหากรู้เร็วอาจไม่เสียชีวิต
นอกจากนี้ ผลสำรวจโรคหนอนพยาธิในประชาชน 76 จังหวัดของประเทศไทย ปี 2557 ของกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข เมื่อเปรียบเทียบกับปี2552 ความชุกโรคหนอนพยาธิลดลงจากร้อยละ 18 เหลือร้อยละ 8 โดยพบว่าเป็นพยาธิใบไม้ตับร้อยละ 5 และพบว่าเป็นเพศชายมากกว่าหญิงถึง 2 เท่า(ชาย 7.3 : หญิง 3.6) ซึ่งในกลุ่มอายุตั้งแต่ 36 ปีขึ้นไป พบเชื้อพยาธิใบไม้ตับมีอัตราชุกเกินร้อยละ 5 เมื่อพิจารณาในระดับจังหวัดพื้นที่ที่พบอัตราชุกของพยาธิใบไม้ตับสูงสุด คือ นครพนม บุรีรัมย์ และร้อยเอ็ด ร้อยละ 23.2, 17.6 และ 15.5 ตามลำดับ
“ส่วนสาเหตุสำคัญเกิดจากค่านิยมกินปลาน้ำจืดเกล็ดขาว และปลาพื้นบ้านในทุ่งนา เมื่อคนกินเข้าไปตัวอ่อนพยาธิใบไม้ตับเจริญเป็นตัวเต็มวัยในท่อน้ำดี คนที่มีพยาธิชนิดนี้จะแพร่เชื้อได้นานถึง 30 ปี อาการเริ่มแรกของผู้ป่วยโรคพยาธิ ใบไม้ตับที่มักพบในประเทศไทย คือ เบื่ออาหาร น้ำหนักลด ท้องอืด ตับโต อาหารไม่ย่อย จุกเสียดและรู้สึกแน่นท้องที่ใต้ ชายโครงขวา อาการมักเกิดขึ้นตอนบ่ายๆ นานประมาณ 1-3 ชั่วโมง มีอาการรู้สึก“ออกร้อน”ที่ผิวหนังหน้าท้องด้านขวา หรือที่หลัง หากมีอาการเหล่านี้ขอให้รีบพบแพทย์เพื่อตรวจรักษาโดยเร็ว ที่สำคัญคือเน้นการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับ ส่งเสริมให้ประชาชนรับประทานอาหารเมนูปลาที่ปรุงสุกด้วยความร้อน ล้างมือ ล้างผักให้สะอาด ถ่ายอุจจาระในส้วมหรือ ขุดหลุมฝังกลบเมื่อถ่ายนอกบ้านและตรวจอุจจาระค้นหาไข่
พยาธิปีละ 1 ครั้งทุกปี หากประชาชนมีข้อสงสัยสามารถสอบถามข้อมูลได้ที่สายด่วนกรมควบคุมโรค โทร 1422” นายแพทย์คำนวณ กล่าวปิดท้าย