ไข้มาลาเรียเป็นโรคติดต่อที่มียุงก้นปล่องเป็นพาหะนำโรค ในอดีตไข้มาลาเรียได้จัดว่าเป็นปัญหาทางด้านสาธารณสุขของประเทศไทยเนื่องจากโรคนี้เป็นสาเหตุให้คนตายเป็นอันดับหนึ่ง ปัจจุบันไข้มาลาเรียลดน้อยลงมาก แต่ยังเป็นปัญหาด้านสาธารณสุขอยู่ ความชุกชุมของไข้มาลาเรียยังคงมีตามพื้นที่ที่เป็นป่าเขา โดยเฉพาะอย่างยิ่งตามแนวบริเวณชายแดนติดต่อกับประเทศเพื่อนบ้าน รวมทั้งพื้นที่ตามแนวเทือกเขาเขตรอยต่อจังหวัดสกลนคร กาฬสินธุ์ ในอดีตที่ผ่านมาเคยมีผู้ติดเชื้อและผู้ป่วยด้วยโรคนี้
สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ ๖ ขอนแก่น เปิดเผยข้อมูลเพิ่มเติมว่า“ไข้มาลาเรียเป็นโรคติดต่อที่มีมาแต่โบราณกาล มีชุกชุมตามบริเวณที่เป็นป่าเขา มีชื่อเรียกแตกต่างกันไปตามลักษณะอาการหรือฤดูกาล เช่น อาจเรียกชื่อว่าไข้จับสั่น ไข้ป่า ไข้ป้าง ไข้ดง ปัจจุบันทางการแพทย์เรียกว่าไข้มาลาเรีย ความหวังในอนาคตที่จะกำจัดไข้มาลาเรียหมดไปจากประเทศไทยซึ่งจำเป็นต้องอาศัย การมีส่วนร่วมของเจ้าหน้าที่ทั้งของภาครัฐมีการปฏิบัติอย่างเข้มงวดจริงจัง ตลอดจนต้องได้รับความร่วมมือจากประชาชนในชุมชนด้วย มาตรการให้ความรู้เรื่องไข้มาลาเรียแก่ชุมชนถือเป็นเรื่องสำคัญเพราะถ้าประชาชนในชุมชนมีความรู้เรื่องไข้มาลาเรียและมีความตระหนักว่าเสี่ยงอันตรายต่อการเจ็บป่วยหรือเสียชีวิตและรู้วิธีการปฏิบัติตนในการป้องกัน การควบคุมและรักษาถูกวิธีเมื่อเจ็บป่วย สถานการณ์โรคมาลาเรียนในพื้นที่เขตบริการสุขภาพที่ ๗ และ ๘ ประกอบด้วยพื้นที่อีสานตอนบนรวม ๑๑ จังหวัด ได้แก่ ขอนแก่น กาฬสินธุ์ มหาสารคาม ร้อยเอ็ด อุดรธานี หนองคาย หนองบัวลำภู เลย บึงกาฬ สกลนคร และนครพนม มีรายงานผู้ป่วยในปี พ.ศ.๒๕๕๗ รวมทั้งสิ้น ๗๓ ราย คิดเป็นอัตราป่วย ๐.๗ ต่อแสนประชากร จังหวัดที่มีรายงานจำนวนผู้ป่วย สูงสุด ได้แก่ จังหวัด
อุดรธานี จำนวน ๒๑ ราย รองลงมา ได้แก่จังหวัด กาฬสินธุ์ จำนวน ๑๒ ราย ส่วนจังหวัดที่ไม่มีรายงานผู้ป่วย ได้แก่ จังหวัดเลย ในภาพรวมพื้นที่อีสานตอนบนนับว่าเป็นพื้นที่ที่มีความเสี่ยงต่อโรคมาลาเรียน้อยกว่าพื้นที่ในจังหวัดในภาคอื่นๆของประเทศไทย
สำหรับพื้นที่ที่เคยพบผู้ป่วยโดยเฉพาะบริเวณเทือกเขาภูพานจังหวัดสกลนคร เขตติดต่อกับจังหวัดกาฬสินธุ์ ให้เพิ่มความระมัดระวังการเข้าไปในป่า เช่นไปหาของป่า ล่าสัตว์ ท่องเที่ยวที่ต้องพักค้างแรมในป่า ถ้าไม่ป้องกันตนเองจากการถูกยุงกัดอาจติดเชื้อและป่วยเป็นไข้มาลาเรียได้ ผู้นำชุมชนจะต้องทำความเข้าใจแก่ประชาชนในชุมชน ให้ตระหนักถึงอันตรายและการให้ความรู้ถึงการป้องกันไม่ให้ป่วยเป็นไข้มาลาเรีย สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ ๖ จังหวัดขอนแก่นจึงขอแนะนำวิธีป้องกันตนเองให้ปลอดภัยจากโรคนี้ซึ่ง มียุงก้นปล่องเป็นตัวนำเชื้อ และมักออกหากินและกัดคนในช่วงเวลาหัวค่ำถึงใกล้รุ่งเช้า และมีอยู่ชุกชุมในบริเวณป่าเขา จึงมีคำเตือนไปยังประชาชนเพื่อการป้องกันและลดอันตรายจากไข้มาลาเรีย โดยปฏิบัติดังนี้
๑. นอนในมุ้ง ยุงนำเชื้อมาลาเรียชอบกัดกินเลือดคนในเวลากลางคืน จึงจำเป็นต้องนอนในมุ้งเสมอ ถึงแม้ว่ายุงจะมีไม่มากในบางคืนก็ตาม
๒. ใช้ยาทากันยุง ทาตามบริเวณผิวหนังที่อยู่นอกเสื้อผ้า เมื่อยังไม่เข้ามุ้งนอนจะป้องกันยุงกัดได้ ๓-๔ ชั่วโมง ยาทากันยุงมีจำหน่ายทั่วไป
๓. เจาะเลือดตรวจ เพื่อหาเชื้อมาลาเรีย เมื่อกลับจากป่าเขาและมีอาการไข้ภายใน ๑๕ วัน รีบไปเจาะเลือดตรวจที่ อาสาสมัครสาธารณสุขในหมู่บ้าน สถานีอนามัย โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล โรงพยาบาล
๔. ไม่ควรกินยาป้องกัน ในปัจจุบันมีปัญหาเรื่องเชื้อมาลาเรียดื้อยา จึงไม่แนะนำให้กินยาป้องกัน
อย่างไรก็ตามหากประชาชนเจ็บป่วยหรือไม่สบาย ขอให้รีบไปพบแพทย์ทันที และถ้ามีข้อสงสัยถึงอาการของโรคและวิธีปฏิบัติ สามารถติดต่อได้ที่ศูนย์บริการข้อมูลฮอตไลน์ กระทรวงสาธารณสุข
โทรศัพท์ ๑๔๒๒ และศูนย์ปฏิบัติการกรมควบคุมโรค โทรศัพท์ ๐-๒๕๙๐-๓๓๓๓ “ไข้หนาวจับสั่น ให้ระวังไข้มาลาเรีย”