รายงานสุขภาวะภาคเหนือ รายการสานใจสานพลัง เรื่อง” ประเพณีเลี้ยงผีปู่ย่าหรือ ผีวิญญาณ บรรพบุรุษ เดือน ๙ เหนือ”
รายงาน โดย ลุงจ๊าง สันป่าตอง หรือ นาย ไพศาล ภิโลคำ
เดือน ๙ เหนือ หรือเดือน ๗ ใต้ ตรงกับ เดือนมิถุนายน ของทุกปี ช่วงนี้ทางล้านนา ถือว่าย่างเข้า ฤดูฝน ผลไม้ตามฤดูกาล บางอย่างเก็บเกี่ยว เช่น มะไฟ ทั้งจากป่าและการเพาะปลูก คนทางภาคเหนือ คุ้นเคยกับการรับประทานอาหารจากป่ามานาน ส่วนแมลงในช่วงนี้ ก็มี จิ่งหรีด แมงอีนูน แมงเม่า แมงมันเป็นต้น ปีนี้ทางภาคเหนือ ได้กำหนดให้ประเพณีเดือน ๙ เหนือ เป็นวันเลี้ยงผี หรือ งาน เซ่นสังเวยผีบรรพบุรุษ ผี้เสื้อบ้าน ผีทรัพยากร ผีขุนน้ำ ผีฝาย เทพยดาประจำบ้าน สวน หรือ ที่อาศัย ผีเจ้าที่ หรือ ศาลพระภูมิ
ความเชื่อ คนล้านนาดั้งเดิมก่อนจะรับนับถือศาสนา จะนับถือแบดั้งเดิม เคารพ ธรรมชาติ รุกเทวดา สัตว์ เป็นต้น แต่เมือรับเอาพระพุทธศาสนา ในสมัย จามเทวีวงศ์ หรือ สมัย พระนางจามเทวี ที่กษัตริย์มอญละโว้ ส่งมาสร้างและครอบครองอาณาจักรลุ่มน้ำแม่ระมิงค์ ก็นำเอาพระพุทธศาสนา ในดินแดนสุวรรณภูมิ มาเผยแพร่และประดิษฐ์ฐานรากเหง้าของศาสนาพุทธ ในดินแดนแดนลุ่มน้ำแม่ระมิงค์ จวบจน พญามังราย(เม็งราย) ผู้ก่อตั้งอาณาจักร โยนกนคร เข้ามายึดเมือง เชียงราย เวียงไชยปราการ เวียงฝาง เวียงพร้าว เวียงเจ็ดลิน เวียงสวนดอก เวียงนพบุรีศรีนครพิงค์เชียงใหม่ และ ยึดเมือง หริภุญชัย จากราชวงศ์ จามเทวีวงศ์ พญามังรายก็รับเอา พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาหลักของอาณาจักรล้านนา แต่ว่าความเชื่อของคนล้านนายังเชื่อเรื่อง ความเชื่อดั้งเดิม เรื่องการนับถือ บรรพบุรุษ
พิธีกรรม พิธีกรรมทางความเชื่อของคนล้านนา เมื่อถึงเวลาที่จะเลี้ยงผีบรรพบุรุษ ทางต้นผี หรือ ต้นตระกูลจะมาป่าวประกาศ หรือ บอกต่อ ญาติพี่น้อง ให้เตรียมเครื่องสังเวย หรือส่งที่เลี้ยงผี เช่น เป็นไก่ โดยเป็นไก่ที่เลี้ยงหรือไก่พันธุ์ที่ซื้อมาจากฟาร์มหรือ ตลาดก็ได้ นอกนั้น เครื่องของหวาน เครื่องดื่ม น้ำ หรือน้ำหวาน เป็นต้น เมื่อเครือญาติรู้จะตระเตรียมเครื่องเซ่นเพื่อถวาย
การปฏิบัติ ในเวลาช่วงเช้าทางเจ้าภาพ จะต้มไก่ที่บ้านและตระเตรียมเครื่องคาวหวาน น้ำ เครื่องดื่ม แล้วนำไปที่ต้นตระกูลผี แล้วเจ้าบ้านจะตระเตรียม กาด ถ้วย พานรองรับ เครื่องเซ่นสังเวย แล้วเครื่องสังเวยถวายต่อผีปู่ย่า โดยการนำของ ต้นตระกูลผี ส่วนใหย่เป็นผู้หญิง...
สรุปการเลี้ยงผีปู่ย่า
๑. การร่วมตัวความเชื่อศรัทธา ความเชื่อเป็นการเชื่อมเครือญาติในการมาร่วมพิธีกรรม
๒.การส่งเสริมความรู้เรื่องเอกลักษณ์ความรักถิ่นฐาน การส่งเสริมเอกลักษณ์ของพื้นถิ่น
ขอได้รับความขอบคุณ จากลุงจ๊าง สันป่าตอง