พิธีกินอ้อผญ๋า เป็นประเพณีความเชื่อของคนที่อาศัยอยู่บริเวณ ล้านนา ๘ จังหวัดภาคเหนือ ประกอบด้วย จ.แม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ ลำพูน ลำปาง พะเยา เชียงราย แพร่ น่าน ที่ใช้อ้อเป็นภาชนะตัดเป็นปล้องแล้วบรรจุน้ำผึงลงในปล้องอ้อ เสกคาถาแล้วดื่มกิน
อ้อ..คือ พืชชนิดหนึ่งชอบขึ้นตามข้าง ลำธาร แม่น้ำ ทางล้านนา มีป้องเป็นปล้อง เป็นอาหารสัตว์ เช่น วัว ควาย ช้าง ม้า คนดูดกิน หรือทานนำหวานจากปล้องอ้อ..ใช้ป้องกันตลิ่งพังที่เกิดจากน้ำท่วม น้ำหลาก เป็นนต้น
คำว่าอ้อ หรือ อ่องออ ภาษาล้านนาคือสมอง มันเป็นสติปัญญา
ประโยชน์ของการกินอ้อผญ๋า มีความเชื่อว่าผู้ที่ผ่านการกินหรือดื่มน้ำผึ้งจากปล้องอ้อ จะทำให้มีสติปัญญา เฉลียวฉลาด จดจำ และความจำดีมาก สามารถเรียนหนังสือได้เก่ง มีความสามารถ อีกทั้งมีความปราดเปรื่องเรื่องวาทศิลป์ เป็นมนต์เสน่ห์ มีเมตตามหานิยม ใครได้พบเห็นมีความรักเมตตา เป็นการเสริมพลังด้านจิตใจ ให้มีความเชื่อมั่น ในความสามารถด้านสติปัญญา และความสามารถในตนเอง มีครูบา อาจารย์ ผู้ประสิทธิ วิชา ความรู้ จะอยู่เคียงคู่และให้กำลังใจเสมอ
ประเภทของอ้อ ที่ปรากฏว่าตามชื่อคาถาคือ
๑.อ้อ อรหันตา ๒.อ้อ ธัมม์ ๓.อ้อ อาจิณจำ๔.อ้อนางสิบสอง๕.อ้อความมัดรัก
ประเภทอ้อ แบ่ง ๓ กลุ่มประเภท
ประเภท๑. คือ อ้อ อรหันตา อ้อธัมม์ เหมาะสำหรับพระสงฆ์โดยตรง
ประเภท ๒.คืออ้ออาจิณจำ เหมาะสำหรับผู้ใฝ่การศึกษา
ประเภท ๓คือ อ้อ นางสิบสอง อ้อมัดรัก เหมาะสำหรับ ศิลปินนักแสดง ภาพยนตร์ ละคร ตลก จ่างซอ ช่างฟ้อน นักร้อง ฯลฯ
วิธีการกิน การกินอ้อ ต้องร่ายคาถาเชิญอ้อก่อนเสกคาถาเสกเป่า อ้อแต่ละประเภทมีคาถาแต่ละบทไม่เหมือนกัน เมื่อกินหรือดื่มน้ำผึ้งแล้ว ผู้ทานต้อง บีบ หรือขบอ้อให้แตกและโยนข้ามศีรษะไปทางข้างหลัง
ช่วง เทศกาลหรือปฏิทินการกินอ้อผญ๋า โบราณล้านนาเมื่อก่อนมีคตินิยมทานอ้อ ช่วงวันพญาวัน ในงานสงกรานต์ล้านนา
ขันตั้งหรือ ขันครู กินอ้อผญ๋า ประกอบด้วย
๑.สวยดอก(กรวยดอก) ไม้ เทียน ธูป สวยหมาก หลู อย่างละ ๓๖
๒.เบี้ย ๑,๓๐๐ เงินตราสมัยก่อน
๓.หมาก ๑,๓๐๐ ๘ ขด ทำเป็นวง ๘ ก้อม(ขนาด)
๔.เทียนแหล้ม (แหน็บ)บาทคู่ แหล้มเฟื้องคู่ เทียนเล็ก ๘ คู่
๕.ผ้าขาววา ผ้าแดงวา
๖.ข้าวเปลือกหมื่น (๑๐ ลิตร) ข้าวสารพัน(๑ลิตร)
๗.กล้วย ๓ หวี อ้อย ๓ แบก มะพร้าว ๑ แขนง (ทะลาย)
๘.เงิน ๓๐๐ บาท
เมื่อวัน เสาร์ ที่ ๑๕ มิถุนายน ๒๕๕๖ เวลา ๐๙.๓๐ น.-๑๘.๐๐ น.ทาง วิทยุชุมชนคลื่นสีขาวเพื่อชาวประชา FM.88.75 MH.ร่วมด้วยสภาวัฒนธรรม อำเภอดอยหล่อ นำโดย พระบรรยงอภิวฆฒโน เจ้าอาวาสวัดปากทางเจริญ และนักจัดรายการ สถานีคลื่นสีขาวเพื่อชาวประชา วัดดงหลวง คณะสงฆ์ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และศรัทธาวัดดงหลวง ได้จัดงาน พิธีกินอ้อผญ๋าภูมิปัญญา ให้กับ ศรัทธาประชาชน นักเรียน นักศีกษา ครูพื้นบ้าน จ่างซอ ณ พระวิหารหลวง วัดดงหลวง ต.วังผาง อ.เวียงหนองล่อง จ.ลำพูน โดยรายได้จากการบูชาขันครู ครึ่งหนึ่งสบทบทุน จัดซื้ออุปกรณ์การแพทย์ รพ.เวียงหนองล่อง ในวันเดียวกันได้มีประเพณีสรงน้ำพระธาตุวัดดงหลวง ช่วงเย็นด้วย มีคนเข้าร่วมงาน ๓ เวลา คือเวลา ๑๐.๓๐ น.มีผู้มาร่วมงานประมาณ ๓,๐๐๐ คน ช่วงที่ ๒ เวลา ๑๒.๓๐ น. มีผู้มาร่วมงาน ๑,๐๐๐ คน ช่วงที่ ๓ เวลา ๑๖.๓๐ น.มีผู้มาร่วมงาน ๕๐๐ คน นัว่ามีคนให้ความสนใจ เป็นอย่างมาก งานนี้มีมหรสพ สมโภช คือ ซอ.คณะแม่บัวซอนเมืองพร้าว ศิลปินแห่งชาติ ดนตรีล้านนา กลองสะบัดชัย ก้อง กลอง ประโคมงาน.

สรุปทำให้เกิด
๑. สติ ของคนที่คิดงานคณะสงฆ์ ครูบาอารย์ และผู้มาร่วมพิธี กินอ้อผญ๋า
๒.สัมพันธภาพ ความสัมพันธ์ของคณะสงฆ์ ผู้นำทางศาสนา และศรัทธาประชาชน
๓.เกิดการอนุรักษ์ ภูมิปัญญาล้านา นำเอาของดีมาเป็นเครื่องมือนำคนสู่ธรรม
๔.เป็นการระดมทุน โดยชุมชน เพื่อ รพ.เวียงหนองล่อง ทำนุบำรุง ศาสนสถาน วัดดงหลวง
๕.ประชาสัมพันธ์ วิทยุชุมชนคลื่นสีขาวเพื่อชาวประชา และ วัดดงหลวง ต.วังผาง อ.เวียงหนองล่อง จ.ลำพูน