“นโยบายสาธารณะ : เครื่องมือการขับเคลื่อนสุขภาพชุมชน”
นำโดย คุณไฉน ก้อนทอง อบต.ดงมูลเหล็ก จ.เพชรบูรณ์, คุณฑิฆัมพร กองสอน จ.น่าน,
คุณประสิทธิชัย หนูนวล จ.เลย, คุณชาคริต โภชะเรือง จ.สงขลา, พระครูใบฎีกาทรงพล ชยนนโท
จ.ลพบุรี วันที่ 19 มกราคม 2555 ห้องย่อยวิชากร ในงาน มหกรรมสุขภาพชุมชนครั้งที่2
จุดอ่อนของนโยบายสาธารณะในสังคมไทย
อย่างไรก็ตาม จากการศึกษาพบว่าสังคมไทยมีจุดอ่อนของนโยบายสาธารณะ8
ก. ประชาชนเข้าไม่ถึงกระบวนการนโยบายสาธารณะ เรื่องนี้กลายเป็นเรื่อง เฉพาะของฝ่ายการเมือง ฝ่ายรัฐบาล และฝ่ายราชการไปเสียส่วนใหญ่ ประชาชนอาจได้เข้า ร่วมบ้างให้ดูพอเป็นพิธีเท่านั้น
การแก้จุดอ่อนนี้ รัฐธรรมนูญฉบับปี พ.ศ. 2540 ได้เขียนไว้ชัดเจน ตัวอย่างใน มาตรา 76 ก็ระบุไว้ว่า “รัฐต้องส่งเสริมและสนับสนุนการมีส่วนร่วมของประชาชนใน การกำหนดนโยบายการตัดสินใจทางการเมือง การวางแผนพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และ การเมือง รวมทั้งการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐทุกระดับ”และในรัฐธรรมนูญฉบับปี พ.ศ. 2550 ก็มีเขียนไว้ในมาตรา 87 (1) ว่า “รัฐต้องส่งเสริมให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการ กำหนดนโยบายและวางแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมทั้งในระดับชาติและระดับ ท้องถิ่น” แต่ในทางปฏิบัติยังไม่ค่อยเป็นไปตามเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญสักเท่าใด
ข. ให้ความสำคัญของคุณค่าและมิติต่างๆ อย่างไม่สมดุล โดยนโยบาย สาธารณะส่วนใหญ่ มุ่งไปที่เรื่องของเศรษฐกิจเป็นสำคัญเสมอ และการให้โอกาสแก่คน บางกลุ่ม ในขณะที่คนส่วนใหญ่เสียโอกาสและเสียเปรียบ เช่น นโยบายสาธารณะในการพัฒนา เส้นทางคมนาคมขนส่งที่มุ่งที่การขยายตัวทางเศรษฐกิจและความสะดวกสบายของคนที่มี โอกาสใช้รถใช้ถนนมากกว่า ส่งผลกระทบต่อวิถีชีวิตของคนในชุมชน และกระทบต่อสุขภาพ ของมหาชน เป็นต้น
ค. การสร้างนโยบายสาธารณะ ขาดข้อมูลหลักฐานทางวิชาการที่มีน้ำหนัก เพียงพอ สร้างนโยบายขึ้นจากผลประโยชน์ของคนบางกลุ่มบางหมู่ ขาดการคำนึงถึงผล กระทบที่รอบด้านอย่างเพียงพอ เช่น นโยบายการพัฒนาภาคอุตสาหกรรม นโยบายการ พัฒนาพลังงาน เป็นต้น
ง. ขาดกระบวนการประเมินผลกระทบและการก กำหนดทางเลื อกที่ หลากหลาย เมื่อกำหนดเป็นนโยบายสาธารณะและลงมือดำเนินการไปแล้ว ไม่มีกลไกวิธีการในการ ประเมินผลกระทบด้านต่าง ๆ และขาดการคิดทางเลือกที่หลากหลาย ที่สำคัญ คือ ประชาชนไม่ได้มีส่วนร่วมเลือกทางเลือกเหล่านั้น เช่น นโยบายพัฒนาพลังงานไปสู่การ พัฒนาพลังงานกระแสหลักที่มุ่งรับใช้การพัฒนาธุรกิจอุตสาหกรรม การพัฒนาที่ดิน การ จัดการเมืองที่มุ่งไปในทางรองรับการขยายตัวทางเศรษฐกิจ มากกว่ารองรับการอยู่ร่วมกัน อย่างผสมกลมกลืนกับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่มีสุขภาวะ เป็นต้น
จ. ขาดระบบการติดตาม ตรวจสอบ ประเมินผลนโยบายสาธารณะต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นและได้ลงมือดำเนินการไปแล้ว ผลกระทบที่เกิดจากนโยบายสาธารณะต่างๆ จึงสะสมพอกพูน เป็นปัญหารุนแรงและเรื้อรังไม่ได้รับการแก้ไข หรือปรับเปลี่ยนนโยบาย เท่าที่ควร