INFOGRAPHIC กระบวนการสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ

สมัชชาสุขภาพแห่งชาติ เป็นกระบวนการระดับชาติที่จัดอย่างเป็นระบบและมีส่วนร่วม โดยให้ทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องในสังคมได้ร่วมกันถกแถลง แลกเปลี่ยนองค์ความรู้และเรียนรู้อย่างสมานฉันท์ เพื่อให้ได้ข้อเสนอนโยบายสาธารณะที่นำไปสู่การขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพหรือความมีสุขภาพของประชาชน
พระราชบัญญัติสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.๒๕๕๐ ได้กำหนดให้คณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ หรือ คสช. จัดสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ อย่างน้อยปีละหนึ่งครั้ง โดยสมัชชาสุขภาพแห่งชาติมีหลักการสำคัญ คือ ใช้กระบวนการประชาธิปไตยแบบไตร่ตรองในการพัฒนาและขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพแบบมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วนในสังคม ภายใต้ยุทธศาสตร์การทำงานสามเหลี่ยมเขยื้อนภูเขา เพื่อร่วมกันแก้ปัญหาที่ยากและซับซ้อน โดยใช้พลังความรู้ พลังทางสังคม และพลังทางภาครัฐและการเมือง
กลไกสำคัญคือ คณะกรรมการจัดสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ หรือ คจ.สช. ซึ่งได้รับการแต่งตั้งจาก คสช. ให้รับผิดชอบกระบวนการการจัดสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ โดยเริ่มจากการเปิดรับประเด็นตลอดทั้งปี ซึ่งประเด็นที่เสนอจะได้มาจากหลากหลายช่องทาง เช่น คสช., องค์กร หน่วยงานหรือภาคีเครือข่ายต่างๆ, คณะกรรมการขับเคลื่อนและติดตามการดำเนินงานตามมติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ เป็นต้น
นอกจากนี้ หากมีประเด็นที่เป็นปัญหาเร่งด่วน และสำคัญต่อระบบสุขภาพ ภาคีเครือข่ายสามารถเสนอผ่านทางช่องทางเร่งด่วนตามหลักเกณฑ์ที่ คจ.สช. กำหนด
ขั้นตอนการพิจารณาและคัดเลือกประเด็นของ คจ.สช. นั้น จะคำนึงถึง ความสอดคล้องกับสถานการณ์ปัจจุบัน, ความรุนแรงของผลกระทบที่มีต่อสุขภาพทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม, เป็นประเด็นที่ได้รับความสนใจจากสาธารณะ และเป็นประเด็นที่มีแนวโน้มผลักดันเข้าเป็นนโยบายและส่งผลต่อเนื่องในทางปฏิบัติได้
ประเด็นที่ผ่านการพิจารณาจาก คจ.สช. จะได้รับการประกาศเป็นระเบียบวาระการประชุมในสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ แล้วเข้าสู่กระบวนการพัฒนาเอกสารข้อเสนอเชิงนโยบาย เพื่อนำไปรับฟังความคิดเห็นจากผู้มีส่วนได้เสียและนำความคิดเห็นที่ได้มาปรับปรุงเป็นเอกสารร่างสุดท้าย เพื่อนำเข้าพิจารณาในที่ประชุมสมัชชาสุขภาพแห่งชาติต่อไป
ในการประชุมสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ เพื่อพิจารณาหาข้อสรุปต่อข้อเสนอเชิงนโยบาย นั้น ที่ประชุม ประกอบไปด้วยสมาชิก ๔ กลุ่มเครือข่าย กลุ่มแรก คือ กลุ่มเครือข่ายพื้นที่, กลุ่มที่ ๒ คือ กลุ่มเครือข่ายภาคประชาสังคม ชุมชนและเอกชน, กลุ่มที่ ๓ คือ กลุ่มเครือข่ายภาควิชาการและวิชาชีพ, และ กลุ่มสุดท้าย คือ กลุ่มเครือข่ายภาครัฐและการเมือง สมาชิกทั้งหมดจะร่วมกันอภิปราย และถกแถลงต่อระเบียบวาระต่างๆ เพื่อให้ได้มติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติที่ผ่านการรับรองด้วยฉันทมติจากสมาชิกสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ เพื่อเสนอต่อคสช. และคณะรัฐมนตรีต่อไป

การขับเคลื่อนมติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ
ความสำเร็จหรือความล้มเหลวของกระบวนการนโยบายสาธารณะนอกจากจะขึ้นอยู่กับการพัฒนาข้อเสนอเชิงนโยบายแล้ว ยังขึ้นอยู่กับการนำนโยบายไปสู่การปฏิบัติ และการติดตามประเมินผล
ดังนั้นคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติจึงได้ตั้งคณะกรรมการขับเคลื่อนและติดตามการดำเนินงานตามมติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ หรือ คมส.
โดยใช้ยุทธศาสตร์การขับเคลื่อนที่สำคัญคือ การสานพลังความร่วมมือ ซึ่งเน้นการเสริมพลังทางบวกแก่ภาคีเครือข่ายให้เกิดการต่อยอดงานและสร้างคุณค่าในการทำงานให้ได้ประโยชน์ร่วมกัน โดยมีหลักการทำงานสำคัญดังนี้
การสนับสนุนให้เกิดพื้นที่ตัวอย่างและสร้างความรู้โดยใช้สื่อขยายผล
สร้างเครือข่ายความร่วมมือและหนุนเสริมให้มีพลังในการขับเคลื่อนมติ
สร้างแรงจูงใจให้ภาคีเครือข่ายเข้ามาทำงานร่วมกัน
สนับสนุนให้ใช้ความรู้ทางวิชาการและสร้างความรู้จากการขับเคลื่อนมติและพัฒนาระบบข้อมูล
คมส.เป็นกลไกที่แต่งตั้งโดยคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ
มีรองประธานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติซึ่งได้แก่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขเป็นประธาน โดย คมส. ประกอบด้วยผู้แทนวิชาชีพและวิชาการ ผู้แทนหน่วยงานรัฐและภาคการเมือง ผู้แทนเครือข่ายภาคสังคมและพื้นที่ กลไกภายใต้ คมส. ประกอบด้วยคณะอนุกรรมการ 2 คณะ คือ คณะอนุกรรมการขับเคลื่อนและติดตามมติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติที่เกี่ยวข้องกับการแพทย์และสาธารณสุข และคณะอนุกรรมการขับเคลื่อนและติดตามมติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพสังคมและสุขภาวะ
ที่ผ่านมาการขับเคลื่อนมติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติโดยใช้ยุทธศาสตร์สร้างความร่วมมือ ทำให้เห็นผลการขับเคลื่อนที่เป็นรูปธรรมมากขึ้น ซึ่งกระบวนการขับเคลื่อนมติต่างๆ เหล่านี้ จำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือร่วมพลังจากทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง เพื่อนำพาประเทศไปสู่สังคมแห่งสุขภาพ สุขภาวะที่ดีร่วมกัน