การจัดการและพัฒนาที่อยู่อาศัย ชุมชนและเมืองเพื่อสุขภาวะ

สมัชชาสุขภาพแห่งชาติครั้งที่เก้า
ได้พิจารณารายงานเรื่อง การจัดการและพัฒนาที่อยู่อาศัย ชุมชนและเมืองเพื่อสุขภาวะ
ตระหนัก ว่า ที่อยู่อาศัยเป็นหนึ่งในปัจจัยสี่ที่มีความสำคัญต่อชีวิตของทุกคนในสังคม เป็นพื้นฐานของสุขภาวะทุกมิติ โดยองค์การสหประชาชาติได้กำหนดหลักการและพันธกิจในการพัฒนาการอยู่อาศัยและเมือง(Habitat 3) ที่เน้นกระบวนการมีส่วนร่วม รวมถึงองค์การอนามัยโลกได้ให้ความสำคัญกับการพัฒนาที่อยู่อาศัยให้เอื้อต่อการสร้างสุขภาวะ ตามโครงการ “เมืองสุขภาวะ” (Healthy Cities) มาตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๓๐
ตระหนัก ว่า ร่าง รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ฉบับผ่านประชามติเมื่อ ๗ สิงหาคม ๒๕๕๙ พระราชบัญญัติสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๕๐ และธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๕๙ ได้ให้ความสำคัญต่อการจัดการและพัฒนาที่อยู่อาศัย และสิทธิในการดำรงชีวิตในสิ่งแวดล้อมและสภาพแวดล้อม ที่เอื้อต่อการมีสุขภาพดีของชุมชนทุกรูปแบบ
ชื่นชม ภาครัฐที่ได้ให้ความสำคัญต่อเรื่องที่อยู่อาศัย โดยตั้งหน่วยงานและคณะกรรมการด้าน ที่อยู่อาศัยชุดต่าง ๆ กำหนดนโยบาย กฎหมาย มาตรการ ในการสนับสนุนด้านที่อยู่อาศัยเพื่อให้เกิดความมั่นคงปลอดภัยและการมีสุขภาวะที่ดีของประชาชน ชุมชนและเมือง และเริ่มให้ความสำคัญต่อการมีส่วนร่วมพัฒนาที่อยู่อาศัยจากทุกภาคส่วน เช่นโครงการประชารัฐ รวมถึงภาคการเงิน และภาครัฐซึ่งได้มีการวางระบบการเงินเคหะการเพื่อสนับสนุนกลุ่มรายได้ต่างๆ เป็นอย่างดี
ชื่นชม ความเข้มแข็งของชุมชน ภาคประชาชนที่เข้าร่วมพัฒนาการแก้ไขปัญหาที่อยู่อาศัยโดยชุมชนเป็นฐานภายใต้การมีส่วนร่วมกับภาครัฐ เช่น โครงการบ้านมั่นคง จนประเทศไทยเป็นต้นแบบของโลก รวมถึงบทบาทของภาคเอกชนที่มีศักยภาพและความเข้มแข็งในการสร้างที่อยู่อาศัย
กังวล ถึง ข้อจำกัดและสภาพปัญหาในการจัดการและพัฒนาที่อยู่อาศัยเพื่อสุขภาวะ ภายในชุมชนและเมืองซึ่งมีความซับซ้อนรุนแรงและขยายตัวมากขึ้นทุกด้าน ทำให้เกิดผลกระทบด้านสุขภาพทั้งร่างกาย จิตใจ คุณภาพชีวิต สภาพแวดล้อม ความมั่นคงปลอดภัย ทั้งในระดับท้องถิ่น ระดับจังหวัดและระดับชาติ และเกิดขึ้นในทุกระดับรายได้ของสังคม โดยมีความรุนแรงในกลุ่มผู้มีรายได้น้อย ซึ่งมีปัญหา การเข้าถึงแหล่งเงินทุน ทรัพยากร สาธารณูปโภค สาธารณูปการ และกองทุนที่สนับสนุนด้านที่อยู่อาศัย
รับทราบและกังวล ว่า คณะกรรมการนโยบายที่อยู่อาศัยแห่งชาติ และคณะกรรมการนโยบายเพื่อ ที่อยู่อาศัยและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องซึ่งมีอยู่มาก ยังขาดการบูรณาการด้านนโยบาย แผนยุทธศาสตร์ แผนการปฏิบัติงาน และงานพัฒนาด้านที่อยู่อาศัยกระจายอยู่ในหลายกระทรวงทำให้ขาดเอกภาพ รวมถึงการขาดการมีส่วนร่วมของภาคชุมชน ภาควิชาการ ภาคเอกชนส่งผลให้นโยบายด้านที่อยู่อาศัยไม่สอดคล้องกับความต้องการของพื้นที่ ขณะที่ยังมีข้อจำกัดของหน้าที่และอำนาจขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในส่วนที่เกี่ยวข้อง ตลอดจนกฎระเบียบบางส่วนไม่เหมาะสมกับบริบทของพื้นที่ ชุมชน เมือง หรือสังคม
เห็นว่า การป้องกันและแก้ไขปัญหาด้านที่อยู่อาศัยอย่างยั่งยืนต้องสร้างกระบวนการมีส่วนร่วมจากทุกฝ่าย ทุกภาคส่วนและทุกระดับ เพื่อให้เกิดการแก้ไขปัญหาในปัจจุบันควบคู่ไปกับการวางแผนป้องกันในอนาคตอย่างยั่งยืน

จึงมีมติดังต่อไปนี้
๑. ขอให้กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ โดยการเคหะแห่งชาติ และสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) เป็นหน่วยงานหลัก ร่วมกับกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น กรมโยธาธิการและผังเมือง กระทรวงมหาดไทย กรมธนารักษ์ กระทรวงการคลัง กระทรวงสาธารณสุข กระทรวงคมนาคม สมาคมสันนิบาตเทศบาลแห่งประเทศไทย กรุงเทพมหานคร สมาคมอสังหาริมทรัพย์ไทย สภาหอการค้าแห่งประเทศไทย และภาควิชาการ ดำเนินการโดยการมีส่วนร่วมของภาคีที่เกี่ยวข้อง เพื่อเสนอต่อคณะกรรมการนโยบายที่อยู่อาศัยแห่งชาติ ดังต่อไปนี้
๑.๑ ศึกษาเพื่อปรับปรุงโครงสร้าง อำนาจหน้าที่ ของคณะกรรมการนโยบายที่อยู่อาศัยแห่งชาติ โดยเพิ่มการมีส่วนร่วมของ ภาคชุมชน ภาคเอกชน และภาควิชาการ ให้ความสำคัญกับการบูรณาการและขับเคลื่อนนโยบายยุทธศาสตร์ชาติด้านสุขภาวะของที่อยู่อาศัยชุมชนและเมืองทุกระดับไปสู่การปฏิบัติ ร่วมกับหน่วยงานและคณะกรรมการด้านที่อยู่อาศัยชุดต่างๆ ของภาครัฐ
๑.๒ จัดทำแผนยุทธศาสตร์ระดับชาติด้านการพัฒนาที่อยู่อาศัยชุมชนและเมืองเพื่อสุขภาวะโดยใช้กรอบของหลักการและพันธกิจในการพัฒนาการอยู่อาศัยและเมือง (UN-Habitat 3) และเมืองสุขภาวะ (Healthy Cities) โดยให้มีกลไกคณะทำงานในระดับจังหวัดเพื่อจัดทำแผนยุทธศาสตร์และแผนปฏิบัติการระดับจังหวัด ตลอดจนการขับเคลื่อนแผนงานด้านที่อยู่อาศัยเพื่อสุขภาวะในระดับเมืองและจังหวัด
๒. ขอให้สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) การเคหะแห่งชาติ และสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ เป็นแกนประสานหน่วยงานภาคีที่เกี่ยวข้องในการจัดเวทีพัฒนานโยบายสาธารณะ และพื้นที่นำร่องเพื่อศึกษาการจัดการและการพัฒนาที่อยู่อาศัย ชุมชนและเมืองเพื่อสุขภาวะ
๓. ขอให้กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ โดยสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน(องค์การมหาชน) และการเคหะแห่งชาติ เป็นหน่วยงานหลัก ร่วมกับสำนักงานเศรษฐกิจการคลัง กระทรวงการคลัง ธนาคารอาคารสงเคราะห์ กรมส่งเสริมสหกรณ์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ศึกษาแนวทางการพัฒนาระบบการเงินและการพัฒนากองทุนสนับสนุนที่อยู่อาศัย เพื่อให้มีมาตรการสนับสนุนด้านการเงินและการคลัง เพื่อเอื้อให้ชุมชน ภาคเอกชน และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง สามารถพัฒนาที่อยู่อาศัยซึ่งถูกสุขภาวะให้สอดคล้องกับความสามารถในการจ่ายของทุกกลุ่มรายได้และเหมาะสมกับบริบทของแต่ละพื้นที่
๔. ขอให้สมาคมอสังหาริมทรัพย์ไทย เป็นองค์กรหลัก ร่วมกับสมาคมอาคารชุดไทย สมาคมธุรกิจบ้านจัดสรร สมาคมธุรกิจรับสร้างบ้าน ภาควิชาการ สถาบันการศึกษา และหน่วยงานอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง ร่วมมือกันพัฒนาแนวทางการมีส่วนร่วมและสนับสนุนการพัฒนาที่อยู่อาศัยชุมชนและเมืองเพื่อสุขภาวะใน ทุกกลุ่ม
๕. ขอให้กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น กระทรวงมหาดไทยเสนอต่อคณะกรรมการการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เพื่อปรับปรุงการถ่ายโอน อำนาจหน้าที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นให้ครอบคลุมอำนาจหน้าที่ในการจัดการและการพัฒนาที่อยู่อาศัยชุมชนและเมืองเพื่อสุขภาวะ
๖. ขอให้กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น กระทรวงมหาดไทย เป็นเจ้าภาพหลัก ร่วมกับ กรมโยธาธิการและผังเมือง กระทรวงมหาดไทย กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข การเคหะแห่งชาติ สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น สถาบันการศึกษา ชุมชน ภาคประชาสังคม และภาคีที่เกี่ยวข้อง ปรับปรุง พัฒนาหลักเกณฑ์ผังเมืองและเกณฑ์ที่อยู่อาศัยเพื่อสุขภาวะที่เหมาะสมกับบริบทของพื้นที่ ชุมชน และเมือง เพื่อเป็นแนวทางให้แต่ละพื้นที่ในการดำเนินงานและนำไปสู่การออกข้อบัญญัติองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
๗. ขอให้คณะกรรมการจัดสมัชชาสุขภาพจังหวัด และภาคีที่เกี่ยวข้องในพื้นที่ โดยเฉพาะเครือข่ายองค์กรชุมชนการพัฒนาที่อยู่อาศัย ชุมชนและเมือง ร่วมกับคณะทำงานในระดับจังหวัด สนับสนุนและผลักดันการพัฒนาข้อเสนอนโยบายสาธารณะ และจัดทำแผนยุทธศาสตร์ แผนปฏิบัติการพัฒนาที่อยู่อาศัย ชุมชนและเมืองเพื่อสุขภาวะในระดับจังหวัด
๘. ขอให้เลขาธิการคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติรายงานความก้าวหน้าต่อสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ ครั้งที่ ๑๑






สามารถดาวน์โหลดเอกสาร การจัดการและพัฒนาที่อยู่อาศัยชุมชนและเมืองเพื่อสุขภาวะ ได้ที่
เอกสากหลัก
http://www.samatcha.org/nha/cms/files/menu_content_files/31/68/203/389/389_20161115014801.doc
เอกสารหลัก/ภาคผนวก
http://www.samatcha.org/nha/cms/files/menu_content_files/31/68/203/391/391_20161115015002.doc
ร่างมติ
http://www.samatcha.org/nha/cms/files/menu_content_files/31/68/203/390/390_20161115014926.doc

สามารถหาข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
http://www.samatcha.org/