องค์การบริหารส่วนตำบลโป่งงาม อ.แม่สาย จ.เชียงราย จัดโครงการเสริมพลังเรียนรู้และขยายผลธรรมนูญสุขภาพให้ครอบคลุมอำเภอแม่สาย  ณ โรงแรมดูดอยสวยรีสอร์ท อ.แม่สาย จ.เชียงราย ซึ่งจัดขึ้นในระหว่างวันที่ 14-15 มิถุนายน 2555 โดยมีนายโสภณ ชุ่มชูจันทร์ นายอำเภอแม่สาย ผู้บริหารท้องถิ่นจากทุกตำบล  ตัวแทนจากโรงพยาบาลแม่สาย  สำนักงานสาธารณสุขอำเภอแม่สาย โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพสต.) ภาคประชาสังคม เครือข่ายชาติพันธุ์ รวมทั้งเครือข่ายสมัชชาสุขภาพจังหวัดเชียงราย เครือข่ายสมัชชาสุขภาพล้านนา และสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) นำโดยนพ.อำพล จินดาวัฒนะ เลขาธิการคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ  เข้าร่วมด้วย

   นายแดนชัย บุญมาก นายกอบต.โป่งงาม กล่าวถึงวัตถุประสงค์ในการจัดงานครั้งนี้ว่า ต.โป่งงาม ได้รับแนวความคิดเรื่องธรรมนูญสุขภาพจากเครือข่ายสมัชชาสุขภาพล้านนาจึงเริ่มกระบวนการจัดทำธรรมนูญสุขภาพของตนเอง พร้อมกับส่งตัวแทนไปร่วมเรียนรู้ธรรมนูญสุขภาพที่ต.แม่ถอด อ.เถิน จ.ลำปาง จนสามารถประกาศใช้ธรรมนูญสุขภาพตำบลโป่งงามได้ เมื่อ 31 พ.ค.54 ซึ่งธรรมนูญสุขภาพต.โป่งงาม คือ บทสรุปร่วมกันของคนโป่งงามสู่การปฏิบัติเพื่อมุ่งสู่สุขภาวะที่คนโป่งงามคาดหวังร่วมกันนั่นคือ “สุขก๋ายสบายใจ๋ ทั่วหน้ากั๋น” ซึ่งถือได้ว่าเป็นตัวอย่างของการพัฒนาข้อตกลงเชิงนโยบายสาธารณะในอ.แม่สาย จึงน่าจะใช้ประสบการณ์จากการทำธรรมนูญสุขภาพตำบลโป่งงาม และตำบลต่างๆมาขยายผลให้ครอบคลุมทั้งอำเภอ เพื่อเพิ่มพลังขับเคลื่อนการสร้างสุขภาวะให้กว้างขวางขึ้นอีก จึงจัดโครงการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ขึ้น ซึ่งในวันนี้มีวิทยากรจากต.โป่งงาม ต.ม่วงคำ และ ต.หัวง้ม มาร่วมเป็นฐานเรียนรู้ธรรมนูญสุขภาพพื้นที่ด้วย

  ธรรมนูญสุขภาพ คือนโยบายที่ชุมชนท้องถิ่นตกลงร่วมกันว่าจะทำอะไร ในแต่ละพื้นที่ก็จะแตกต่างกันไป ไม่มีข้อจำกัดว่าจะต้องมีกี่ข้อ และจะไปเชื่อมกับแผนแม่บทชุมชน เช่น ที่ อ.แม่สายมีปัญหาภาวะหมอกควันอย่างรุนแรง ก็จะมีเรื่องนี้อยู่ในธรรมนูญสุขภาพของต.โป่งงาม เป็นข้อตกลงร่วมว่าชาวโป่งงามจะทำให้อากาศสดชื่นอยู่เสมอ นำมาซึ่งการริเริ่มโครงการการจัดการมลภาวะเหล่านี้ ลดการเผา โดยนำสิ่งที่จะเผามาทำประโยชน์ เช่นทำปุ๋ยชีวภาพ เป็นต้น ผู้บริหารท้องถิ่นส่วนมากยังให้ความสำคัญกับการสร้างโครงสร้างพื้นฐาน ทำอย่างไรจะทำให้ท่านเหล่านั้นสนใจพัฒนาคุณภาพชีวิตชุมชน ความรู้ที่เราได้จากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันในวันนี้ จึงต้องนำกลับไปหารือกับผู้บริหาร ถ้าท่านสนใจ เข้าใจ ก็จะให้การสนับสนุนและงบประมาณในการพัฒนาชุมชนก็จะตามมา

  นายโสภณ ชุ่มชูจันทร์ นายอำเภอแม่สาย กล่าวว่า  คำว่าเสริมพลังทำให้เรามีทั้งพลังกาย พลังใจ ทุกคนที่มาร่วมในวันนี้ ก็จะได้พลังกลับไป  ขอขอบคุณ อบต. โป่งงาม ซึ่งมีธรรรมนูญสุขภาพแล้วและจัดกิจกรรมในวันนี้ อำเภอแม่สายของเรามีธรรมนูญสุขภาพระดับตำบลแล้ว 1 แห่ง เป็นตัวอย่างให้ท้องถิ่นอื่นๆ และถ้าเราทำได้ เราจะมีธรรมนูญสุขภาพอำเภอ ซึ่งเป็นสิ่งที่ดี เป็นสิ่งที่ควรทำ เพราะส่งผลให้คนในครอบครัว คนในชุมชนสุขภาพดี มีความสุข และขออย่าไปคิดว่าเป็นเรื่องยาก หวังว่าทุกคนที่มาเรียนรู้ในครั้งนี้จะได้นำความรู้ไปใช้ เพื่อร่วมกันสร้างให้ อ. แม่สายจะเป็นอำเภอสุขภาวะทั้งอำเภอ

  ด้าน นพ.อำพล จินดาวัฒนะ เลขาธิการคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) กล่าวว่า ธรรมนูญสุขภาพพื้นที่เป็นส่วนหนึ่งของการนำธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2552 ไปใช้ประโยชน์ เพื่อเป็นเครื่องมือสร้างสุขภาวะของชุมชน กระบวนการจัดทำและขับเคลื่อนธรรมนูญสุขภาพนับเป็นการสร้างความเข้มแข็งของชุมชนท้องถิ่น กว่า 2 ปีที่ผ่านมามีพื้นที่ประกาศใช้ธรรมนูญสุขภาพแล้ว 30 แห่ง และมีอีกหลายพื้นที่ที่สนใจ ซึ่งการขยายแนวคิดธรรมนูญสุขภาพพื้นที่ส่วนหนึ่งมีจุดตั้งต้นจากการจัดกระบวนการเรียนรู้ธรรมนูญสุขภาพพื้นที่เพื่อ จุดประกาย สร้างแรงบันดาลใจแก่ผู้บริหารท้องถิ่น ภาคประชาสังคม และหลายแห่งเห็นประโยชน์ก็กลับไปทำ และจากการดำเนินการที่ผ่านมาพบว่าหลายพื้นที่มีศักยภาพในการเป็นศูนย์เรียนรู้แก่พื้นที่อื่นๆด้วย

  สุขภาพหมายถึง สุขภาวะ มีความหมายมากกว่าเรื่องมดหมอหยูกยา ซึ่งเป็นการซ่อมสุขภาพ การสร้างสุขภาวะเป็นเรื่องของทุกคน ทุกชุมชนต้องร่วมมือกันสร้าง ทิศทางการพัฒนาประเทศก็ปรับมาเป็นการพัฒนาจากฐานราก คือ ท้องถิ่นเป็นกำลังสำคัญในการสร้างให้ชุมชนเข็มแข็ง มีการพัฒนาแบบยั่งยืน หน่วยงานภายนอกมีหน้าที่สนับสนุน ท้องถิ่นประกอบด้วย 4 ภาคส่วนที่เป็นหัวใจในการพัฒนา คือ 1) ชุมชน 2)ท้องถิ่น ได้แก่ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น  3)ท้องที่ ได้แก่ กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน  และ 4)หน่วยงานรัฐได้แก่ สถานีอนามัย รพสต. โรงเรียน เป็นต้น

  ธรรมนูญสุขภาพก็คือนโยบายสุขภาวะของชุมชนท้องถิ่นเป็นหลักกติกา ซึ่งทุกภาคส่วนมาร่วมกันกำหนด ร่วมเรียนรู้ร่วมขับเคลื่อนให้เป็นจริง จ.เชียงรายมีเครือข่ายสมัชชาสุขภาพที่เข้มแข็ง สามารถใช้กระบวนการสมัชชาสุขภาพในการจัดทำธรรมนูญสุขภาพได้ และอาจทำร่วมกันทั้งอำเภอหรือทั้งจังหวัดก็ได้ เมื่อได้กติกาแล้วก็จะต้องร่วมกันทำตามนั้นเพื่อให้บรรลุผล สช. ก็จะมีหน้าที่สนับสนุน และหวังว่า นายก อบต. จะให้การสนับสนุนด้วย” นพ อำพลกล่าวทิ้งท้าย