คุณวิสุทธิ์ เหล็กสมบูรณ์ จากเครือข่ายสื่อสร้างสรรค์ภาคประชาสังคมจังหวัดแม่ฮ่องสอน ได้รายงานถึงการขับเคลื่อนงานกองทุนการให้สิทธิ์ (คืนสิทธิ์) สำหรับผู้มีปัญหาสถานะบุคคลและสิทธิ หรือเรียกสั้นๆว่ากองทุนคืนสิทธิ์ ซึ่งสืบเนื่องมาจาก มติ ครม. 23 มีนาคม 2553 โดยเครือข่ายสุขภาพชาติพันธุ์บนพื้นที่สูง (คชส.) ร่วมกับศูนย์ประสานงานหลักประกันสุขภาพสำหรับผู้มีปัญหาสถานะบุคคลและสิทธิ จังหวัดแม่ฮ่องสอน ได้จัดประชุมพบปะกลุ่มผู้รับบริการตามกองทุนนี้ขึ้น มีผู้เข้าประชุมราว 30 คน ส่วนมากเป็นชาวไทใหญ่ พบว่า ภาพรวมในระดับอำเภอปางมะผ้า ไม่มีปัญหาเรื่องการเข้าถึงกองทุน ทั้งผู้บริการโรงพยาบาล , โรงพยาบาลสุขภาพตำบล ต่างก็มีความเข้าใจกองทุนนี้ดี และมีเจ้าหน้าที่ที่สามารถเป็นล่ามแปลภาษาแก่ชาวบ้านได้ แต่ปัญหาสำคัญอยู่ที่การสื่อสารประชาสัมพันธ์ ชาวบ้านยังรับรู้เรื่องสิทธิตามกองทุนนี้น้อย ทั้งยังไม่ได้เข้ามามีส่วนร่วมในการติดตาม ประเมินผลการใช้บริการ ซึ่งทางศูนย์ประสานงานหลักประกันสุขภาพสำหรับผู้มีปัญหาสถานะบุคคลและสิทธิ จังหวัดแม่ฮ่องสอน จะได้จัดทำแผนงานเพื่อรองรับเรื่องนี้ โดยทำงานเชื่อมประสานร่วมกันกับหน่วยงานราชการ และกลุ่ม องค์กรชาวบ้านต่อไป



ได้บอกเล่าถึงความเคลื่อนไหวของเครือข่ายคณะทำงานเสริมสร้างความเข้มแข็งองค์กรชุมชน จังหวัดแม่อ่องสอน (คสข.แม่ฮ่องสอน) ซึ่งเป็นเครือข่ายองค์กรภาคประชาสังคมที่มารวมตัวกันแลกเปลี่ยนเรียนรู้และบูรณาการงานพัฒนาในจังหวัดอย่างต่อเนื่องกว่า 15 ปี เป็นการทำงานขบวนจังหวัดว่า ในการประชุมวันที่ 17 กรกฎาคม 2555 ที่ประชุมมีการอภิปรายกันหลายเรื่องที่ส่งผลต่อการปรับแนวทางการทำงานโดยเฉพาะอย่างยิ่งงานจังหวัดจัดการตนเอง ที่เดิมเน้นไปที่การต่อสู้เชิงโครงสร้างกลไกและระบบกฎหมาย แต่ปีเศษๆที่ผ่านมาทำให้ได้บทเรียนว่าการทำงานดังกล่าวไม่ประสบผลสำเร็จเท่าที่ควร จึงน่าจะมีการปรับแนวทางโดยใช้พื้นที่เป็นตัวตั้ง ให้มีการนำเรื่องราวการจัดการตนเองหรือการพึ่งตนเองของชุมชนในท้องถิ่น โดยใช้มิติสังคมวัฒนธรรมกลุ่มชาติพันธุ์มาวิเคราะห์ เช่น ชาวไทใหญ่มีรูปแบบการจัดการตนเองในเรื่องการเมือง เศรษฐกิจ สังคมวัฒนธรรรมตามจารีตประเพณีอย่างไร รวมถึงชาวกะเหรี่ยง ชาวลาหู่ ชาวม้ง และกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆที่มีอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมเฉพาะตัวอีกหลายกลุ่มในแม่ฮ่องสอน ให้คนในได้ทำงานร่วมกับภาคประชาสังคมนำข้อมูลเหล่านี้สู่สาธารณะเพื่อสร้างจิตสำนึกและความภาคภูมิใจ เป็นกระบวนการรื้อฟื้นประวัติศาสตร์ความทรงจำของการจัดการตนเองในระดับของพื้นที่ ควบคู่ไปกับการทบทวนการเข้ามาของรัฐ หน่วยงานราชการ และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ที่เข้ามากระทบต่อความอยู่ดีมีสุขของคนในชุมชน ให้เกิดการเรียนรู้และอภิปรายกันกว้างขวางแล้วนำไปสู่การออกแบบการจัดการตนเอง