ประเมินผลกระทบด้านสุขภาพปรับแผนยุทธศาสตร์สู่ทศวรรษใหม่ การรับรองสิทธิโดย รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.๒๕๖๐ และ พ.ร.บ.สุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.๒๕๕๐ เป็นเครื่องมือที่ประชาชนสามารถนำไปใช้วิเคราะห์และคาดการณ์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากนโยบาย แผนงาน ยุทธศาสตร์ โครงการ หรือกิจกรรมของรัฐ ภาคเอกชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการพัฒนาหรือลงทุนเพื่อการสาธารณะ กว่า ๑๑ ปี นับตั้งแต่ HIA ถูกนำมาใช้ครั้งแรกและย่างเข้าสู่ทศรรษใหม่ เครื่องมือนี้ก็ยังคงเป็นกระบวนการที่ต้องขยายวง เผยแพร่ และให้ความรู้แก่สาธารณะอย่างต่อเนื่อง ตอกย้ำประชาชนให้รับรู้ถึงสิทธิของตนเอง นำมาสู่เวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้การประเมินผลกระทบด้านสุขภาพ (HIA Forum) หัวข้อ ‘HIA กับการจัดการขยะเพื่อให้เกิดการจัดการทรัพยากรอย่างยั่งยืน’ เมื่อวันที่ ๗ กันยายน ๒๕๖๑ ที่ผ่านมา “HIA เปิดทางให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมได้ทั้ง ๖ ขั้นตอน ตั้งแต่ก่อนโครงการเกิด ระหว่างโครงการดำเนินงาน หรือดำเนินการแล้ว เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพ หรือกระทบมากขึ้น”
สุทธิพงษ์ วสุโสภาพล ผู้ช่วยเลขาธิการคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ ระบุคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ ในฐานะหน่วยงานที่เป็นกลไกศูนย์กลางสนับสนุนให้ประชาชนใช้ HIA ได้ประกาศหลักเกณฑ์และวิธีการประเมินผลกระทบด้านสุขภาพที่เกิดจากนโยบายสาธารณะ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ.๒๕๕๙ เป็นเแนวทางขับเคลื่อนสู่การปฏิบัติและตัดสินใจนโยบายสาธารณะที่อาจมีผลกระทบต่อสุขภาพ :ซึ่งหลายๆ พื้นที่พิสูจน์มาแล้วว่า สามารถนำ HIA ไปใช้ได้ดีในการประเมินผลกระทบด้านสุขภาพทุกๆ ระยะโครงการ อาทิ เหมืองแร่ทองคำ จังหวัดเลยและพิจิตร, เหมืองแร่โปรแตช จังหวัดอุดรธานี, โรงไฟฟ้าชีวมวล จังหวัดสุรินทร์, โรงงานยางพารา จังหวัดเพชรบูรณ์ ฯลฯ ในส่วนของการนำ HIA ไปใช้ในการจัดการขยะ นพ.พรชัย สิทธิศรัณย์กุล กรรมการพัฒนาระบบและกลไกการประเมินผลกระทบด้านสุขภาพ อธิบายว่า ปัจจุบันรัฐบาลมีนโยบายชัดเจนที่จะจัดการปัญหาขยะโดยนำไปผลิตไฟฟ้า ซึ่งแม้จะมีข้อดีคือทำให้ปริมาณขยะลดลง หากยังมีข้อห่วงกังวลในเรื่องการก่อมลภาวะ อันเป็นที่มาของการจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้การประเมินผลกระทบด้านสุขภาพ (HIA Forum) ในหัวข้อ “HIA กับการจัดการขยะเพื่อให้เกิดการจัดการทรัพยากรอย่างยั่งยืน” เมื่อวันที่ 7 กันยายน พ.ศ.2561 ณ โรงแรมอมารี แอร์พอร์ต ดอนเมือง โดยมีตัวแทนจากทุกภาคส่วนในระดับพื้นที่ ทั้งผู้ก่อขยะ นักวิชาการ และหน่วยงานรัฐ มาร่วมแลกเปลี่ยนข้อมูล สถานการณ์ และทำความเข้าใจกระบวนการ HIA เพื่อการปรับใช้ HIA กับแผนงานหรือโครงการต่างๆ ในชุมชนตัวเอง

สุขสวัสดิ์ วงศ์เตชะ ปลัด อบต.หนองสาหร่าย อ.ปากช่อง จ.นครราชสีมา ซึ่งยอมรับว่าน่าเป็นห่วง เพราะถ้าใช้เทคโนโลยีไม่ดีพอ จะเกิดปัญหามลภาวะอย่างที่หลายๆ พื้นที่ประสบมาแล้ว“ก่อนจะปักธงไปที่ทำโรงไฟฟ้าขยะ เราควรมีการคัดแยกขยะจากกองเหล่านั้นก่อน เพื่อนำไปรีไซเคิลและกลับมาใช้ใหม่ หรือผลิตเป็นปุ๋ย แล้วค่อยนึกถึงการทำโรงไฟฟ้าเป็นมาตรการสุดท้าย” นพ.พรชัย สิทธิศรัณย์กุล ระบุว่า “การนำ HIA ไปใช้ในนโยบายการจัดการปัญหาขยะทั่วประเทศ จะเป็นส่วนหนึ่งของเวที HIA Forum ครั้งใหญ่ที่จะจัดขึ้นในปีหน้า ซึ่งรวบรวมการใช้เครื่องมือ HIA กับหลายๆ ประเด็นสาธารณะที่สำคัญ เพื่อสร้างการรับรู้ต่อสังคม รวมไปถึง โครงการพัฒนาระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก หรือ EEC ที่รัฐบาลจะดำเนินการใน ๓ จังหวัด คือ ระยอง ชลบุรี และฉะเชิงเทรา ที่จะจัดแลกเปลี่ยนในระยะต่อไปด้วย”