รายงานข่าวสุขภาวะ : ประวัติความเป็นมาประเพณีแห่เทียนพรรษา จ.อุบลราชธานี

ประเพณีแห่เทียนพรรษาของจังหวัดอุบลราชธานี มีความเป็นมาที่ยาวนาน เรียกได้ว่าเทียนพรรษาและงานแห่เทียนพรรษาเป็นสัญลักษณ์ ที่ผูกพันกับชีวิตวัฒนธรรม ของชาวจังหวัดอุบลราชธานี บนพื้นฐานความเชื่อ วัฒนธรรมและหลักคิดจากพระพุทธศาสนา โดยวัฒนธรรมทำหน้าที่เป็นเครื่องหมาย หรือสัญลักษณ์ ที่แสดงให้เห็นถึงวิถีชีวิตของคนอีสาน และสัญลักษณ์ที่ส่งผลต่อคุณค่าทางจิตใจ เพราะเทียนไม่เพียงแต่ให้แสงสว่าง แต่ยังเป็นสัญลักษณ์ของความสว่างไสว ความเจริญรุ่งเรือง และยังมีหน้าที่เสริมสร้างความสามัคคีของคนในชุมชน เสริมสร้างความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันในการจัดงานประเพณีแห่เทียนในการจัดงานประเพณีแห่เทียนเข้าพรรษา จังหวัดอุบลราชธานี ประจำปี 2557 ในปีนี้ นับเป็นปีที่ 113 แล้ว โดยการจัดงานประเพณีแห่เทียนเข้าพรรษาของจังหวัดอุบลราชธานี แต่เดิมนั้น มีการจัดกันเฉพาะคุ้มวัดต่างๆ ภายในตัวเมืองเท่านั้น จนกระทั่งเมื่อปี 2444 เมืองอุบลราชธานี ได้จัดงานประเพณีบุญบั้งไฟขึ้น โดยครั้งนั้นชาวเมืองอุบลราชธานีทุกคุ้ม ต่างนำบั้งไฟมารวมกันที่วัดหลวง ริมแม่น้ำมูล และมีการแห่บั้งไฟรอบเมืองอย่างสนุกสนาน และในวันจัดบั้งไฟได้เกิดอุบัติเหตุ บั้งไฟตกลงมา ถูกชาวบ้านที่มาเที่ยวชมงานเสียชีวิต นอกจากนี้ในงานบุญบั้งไฟยังมีการดื่มสุรา ร้องรำทำเพลงจนเกิดการทะเลาะวิวาท มีการชกต่อย ตีรันฟันแทง ก่อเหตุวุ่นวายไปทั้งงาน กลมหลวงสรรพสิทธิประสงค์ ผู้สำเร็จราชการเมืองอุบลราชธานีในสมัยนั้น จึงได้ยกเลิกการจัดงานประเพณีบุญบั้งไฟเมืองอุบลราชธานีไปเสีย แล้วให้มาจัดงานประเพณีแห่เทียนเข้าพรรษาแทน ซึ่งในสมัยแรกๆ ยังไม่มีการประกวดการจัดทำต้นเทียนแต่อย่างใด แต่ชาวบ้านที่มาเที่ยวชมงาน ก็มักจะกล่าวรำลือกันไปว่า เทียนพรรษาคุ้มวัดนั้นงาม คุ้มวัดนี้สวย ให้เลื่องลื่อเป็นทีได้ยินได้ฟังกัน

การแห่เทียนแต่เดิมไม่ได้จัดใหญ่โต เช่นปัจจุบัน ชาวบ้านจะร่วมกันบริจาคเทียน แล้วนำเทียนมาติดกับลำไม้ไผ่ที่เตรียมไว้ ตามรอยต่อ กระดาษสีเงินสีทอง ตัดเป็นลายฟันปลาปิดรอยต่อ เสร็จแล้วนำต้นเทียนไปมัดติดกับปี๊บน้ำมันก๊าด ฐานของต้นเทียนใช้ไม้ตีเป็นแผ่นเรียบ หรือทำสูงขึ้นเป็นชั้นๆ ติดกระดาษ เสร็จแล้วแห่นำไปถวายวัด พาหนะที่นิยมใช้สมัยนั้นจะเป็นเกวียน หรือ ล้อเลื่อนที่ใช้วัวหรือคนลากจูง การแห่ของชาวบ้านจะประกอบการการตีฆ้อง กลอง กรับ และการฟ้อนรำด้วยความสนุกสนาน

เมื่อประมาณ ปี 2480 การทำต้นเทียนได้พัฒนาขึ้น ถึงขั้นใช้การหล่อออกจากเบ้าพิมพ์ ที่เป็นลายง่ายๆ แล้วนำไปติดที่ต้นเทียน ต่อมามีการประดับฐานต้นเทียนด้วยรูปปั้นสัตว์และลายไม้ฉลุ ทำให้ดูสวยงามมากขึ้น ในปี 2494 ประชาชนเริ่มให้ความสำคัญในการทำและแห่เทียนพรรษามากขึ้น และทางจังหวัดได้ส่งเสริมให้งานเข้าพรรษาเป็นงานประจำปี แต่ต้นเทียนขณะนั้นยังจัดทำอยู่แค่ 2 ประเภท คือ ประเภทมัดเทียนรวมแล้วติดกระดาษสี และประเภทพิมพ์ลายติดลำต้น ในปี 2495 ได้มีการฟื้นฟูการศิลปะการทำต้นเทียน และมีการประกวดต้นเทียนพรรษา 2 ประเภท คือ ประเภทมัดรวมติดลาย และประเภทติดพิมพ์

ในปี 2497 ช่างเทียนรุ่นใหม่ นายอารีย์ สินสวัสดิ์ และนายประดับ ก้อนแก้ว ได้พัฒนาวิธีทำเทียนโยใช้ปูนพลาสเตอร์แกะเป็นแม่พิมพ์ลายต่างๆ แล้วหล่อด้วยเทียนออกมาเป็นดอกๆ ผึ้งที่ใช้หล่อดอกคนละสีกับลำต้น จึงทำให้มองเห็นเป็นส่วนลึกของลายอย่างชัดเจน นายประดับ ก้อนแก้ว ได้ทำต้นเทียนติดพิมพ์ และตกแต่งขบวนต้นเทียนของวัดมหาวนารามได้อย่างสวยงาม จนได้รับรางวัลชนะเลิศ

ประมาณ ปี 2500 มีการจัดงานกึ่งพุทธกาลทั่วประเทศ งานแห่เทียนพรรษาของจังหวัดอุบลราชธานี ได้รับการสนับสนุนให้ยิ่งใหญ่มากขึ้น ทั้งการจัดขบวนแห่ การจัดสาวงามประจำต้นเทียน จากงานประจำปีท้องถิ่นธรรมดา กลายมาเป็นงานประเพณีระดับชาติ ที่ยิ่งใหญ่ นับตั้งแต่ปี 2520 เป็นต้นมา จังหวัดอุบลราชธานีได้รับการสนับสนุนจากองค์การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย หรือ ททท.ในปัจจุบัน ทำให้งานประเพณีแห่เทียนพรรษาของจังหวัดอุบลราชธานี เป็นงานใหญ่ระดับชาติ มีการประกวดต้นเทียน ประกวดขบวนแห่ และการประกวดนางฟ้า หรือ ธิดาเทียนพรรษาในปัจจุบัน ทำให้ผู้คนทั้งชาวไทยและต่างชาติ มาเที่ยวชมงานเป็นจำนวนมาก และตั้งแต่ปี 2522 เป็นต้นมา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเทียนหลวง มาเป็นเทียนนำชัยขบวนแห่ แล้วจึงนำไปถวายยังอารามหลวงในจังหวัดอุบลราชธานี หมุนเวียนไปเป็นประจำทุกปี ค่ะ

สำหรับการจัดงานประเพณีแห่เทียนเข้าพรรษา จังหวัดอุบลราชธานี ในปีนี้ จัดขึ้น ระหว่างวันที่ 1-15 กรกฎาคม 2557 ณ บริเวณสนามทุ่งศรีเมือง จังหวัดอุบลราชธานี ซึ่งจะมีพิธีเปิดงานประเพณีแห่เทียนพรรษา และชมขบวนแห่ที่สวยงาม ในวันที่ 12 กรกฎาคม เวลา 8.30-12.00 น .ค่ะ ..... แล้วพบกันที่ จังหวัดอุบลราชธานี นะคะ นิชรา บุญตะนัย ผู้สื่อข่าวสุขภาวะ ภาคอีสาน จากสถานีวิทยุร่วมด้วยช่วยกัน รายงานจาก จ.อุบลราชธานี ค่ะ