ศูนย์พัฒนาครอบครัวในชุมชน คือ อะไร?
ศูนย์พัฒนาครอบครัวในชุมชน คือ องค์กรประชาชนที่มาจากตัวแทนกลุ่ม หรือองค์กรในชุมชน ที่อาสาสมัครมาร่วมกันดูแล ป้องกันและแก้ไขปัญหาครอบครัวในชุมชนที่มีการบริหารจัดการในรูปของ “คณะทำงานศูนย์พัฒนาครอบครัวในชุมชน” โดยมีเครือข่ายกลุ่มครอบครัวเป็นสมาชิก และอยู่ในความดูแลและสนับสนุนขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โดยศูนย์พัฒนาครอบครัวในชุมชน หรือ ศพค จะทำหน้าที่เป็นตัวแทนของประชาชน ในหมู่บ้าน/ตำบล ในการสำรวจข้อมูล วางแผน และประสานความร่วมมือจากหน่วยราชการ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น องค์กรเอกชน และองค์กรประชาชน เพื่อแก้ไขปัญหาที่เกี่ยวกับครอบครัว
โดยจากการสำรวจข้อมูลพบว่าครอบครัวไทยกำลังประสบปัญหาที่สำคัญ 3 ประการ ได้แก่
• ปัญหาสัมพันธภาพของสมาชิกในครอบครัวลดน้อยลง
• ปัญหาการใช้เวลาร่วมกันระหว่างสมาชิกในครอบครัวอย่างมีคุณภาพลดน้อยลง
• การพึ่งพาตนเองทางเศรษฐกิจยังเป็นปัญหาที่สำคัญของครอบครัว
จากปัญหาดังกล่าว เป็นผลให้ครอบครัวขาดความสมดุลย์ และนำไปสู่การเผชิญปัญหาที่ซับซ้อนหลากหลายยิ่งขึ้น ได้แก่ ปัญหาครอบครัวแตกแยก ปัญหาเด็กถูกทอดทิ้ง ปัญหาผู้สูงอายุขาดการดูแล ปัญหาความรุนแรงในครอบครัว ปัญหาพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมของวัยรุ่น ปัญหาท้องไม่พร้อม ปัญหายาเสพติด และอื่นๆ
หลังจากที่มีการจัดตั้งศูนย์พัฒนาครอบครัวในชุมชน ตั้งแต่ปี ๒๕๔๗ เรื่อยมา การทำงานยังไม่สามารถแก้ไขปัญหาได้ตรงจุดนัก จากการถอดบทเรียนการทำงาน พบว่ามีบางแห่งเท่านั้นที่สามารถทำงานได้จริง หลายศูนย์ถูกตั้งมาเฉยๆ ไม่มีการทำกิจกรรม เพราะกรรมการไม่เข้าใจบทบาทตนเอง บางศูนย์ไม่ได้รับการสนับสนุนจากผู้นำ บางศูนย์นำงบประมาณที่ได้มาไปใช้ผิดประเภท ดังนั้นเพื่อให้การทำงานเป็นไปตามวัตถุประสงค์ที่วางไว้ทางพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จ.สมุทรสาคร จึงได้มีการจัดอบรมขึ้นภายใต้ชื่อโครงการว่า
โครงการเสริมสร้างประสิทธิภาพคณะทำงานศูนย์พัฒนาครอบครัวในชุมชนสู่มาตรฐาน
ซึ่งโครงการดังกล่าวได้แบ่งจัดเป็นเวที ระดับอำเภอ รวม ๓ เวที ในแต่ละเวทีนั้นเนื้อหาเป็นการอบรมให้ความรู้และสร้างความเข้าใจบทบาทการทำงานให้กับคณะทำงานศูนย์พัฒนาครอบครัวในชุมชน ทั้งยังได้มีการให้แต่ละศูนย์ทบทวนตนเอง ค้นหาจุดอ่อน จุดแข็งของแต่ละศูนย์เพื่อการวางแผนการพัฒนา นอกจากการพัฒนาตนเองแล้วยังต้องเชื่อมโยงการดำเนินงานระหว่างศูนย์พัฒนาครอบครัวในชุมชนแต่ละศูนย์ให้เกิดการประสานงานซึ่งกันและกัน เพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณ์ ในการทำงาน และสนับสนุนการทำงานซึ่งกันและกัน ทั้งด้านข้อมูล และวิทยากร รวมถึงการรวบรวมเอกสาร การคีย์ข้อมูล
ศูนย์พัฒนาครอบครัวในชุมชน จะเป็นหน่วยงานที่ทำงานเกี่ยวกับการแก้ปัญหาต่างๆในครอบครัว ไม่ว่าจะเป็นเรื่องความขัดแย้ง เรื่องเศรษฐกิจ การสร้างความสัมพันธ์อันดี การส่งเสริมให้ทุกคนในครอบครัวหันหน้าเข้าหากันเมื่อเกิดปัญหา
นับเป็นการเริ่มต้นการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ในการทำงาน หากคณะกรรมการแต่ละแห่งมีความเข้าใจบทบาท หน้าที่ ภารกิจ ของตน จะทำให้สถาบันครอบครัวเกิดความอบอุ่นเข้มแข็งมากขึ้น และเป็นหน่วยพื้นฐานในการฟื้นฟูเศรษฐกิจ และสร้างภูมิคุ้มกันปัญหา สังคมให้แก่สมาชิกในครอบครัวต่อไป
สำหรับเวทีสุดท้ายที่วางไว้จะเป็นการคุยกันในส่วนของนักพัฒนาของแต่ละ อปท. ซึ่งหน้าที่ของนักพัฒนานั้นจะเป็นผู้ช่วยสนับสนุนงานและช่วยเหลือด้านงานเอกสารและการสรุปข้อมูล ส่ง แต่ด้วยงานในหน้าที่รับผิดชอบมีมาก และบางครั้งก้อด้วยความไม่เข้าใจบทบาท จึงทำให้การทำงานร่วมกันระหว่างนักพัฒนากับคณะกรรมการ ศพค. หลายแห่งไม่ก้าวหน้าเท่าที่ควร จึงต้องมาคุยร่วมกันเพื่อกำหนดแนวทางการทำงานให้เป็นรูปธรรม และนักพัฒนาเอง ต้องมีส่วนในการช่วยสนับสนุนงานอย่างจริงจัง
สุภิญญา น้อยนารถ รายงาน