PLENARY SESSION 4
หัวข้อ กระบวนการมีส่วนร่วม หัวใจของ การพัฒนานโยบายแบบประชาธิปไตย

วันพฤหัสที่ ๑๑ มิถุนายน พ.ศ.๒๕๕๘
เวลา ๑๓.๐๐ – ๑๔.๓๐ น. ห้องแกรนด์ไดมอนด์บอลรูม อิมแพ็คฟอรั่ม เมืองทองธานี

วิทยากร
๑. คุณประชา เตรัตน์
กรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญฯ ประธานกรรมาธิการ วิสามัญการมีส่วนร่วมและรับฟังความคิดเห็นของประชาชน อดีตผู้ตรวจราชการ
กระทรวงมหาดไทยและผู้ว่าราชการจังหวัดนราธิวาส ชลบุรี สุราษฎร์ธานี
๒. ดร.คุณหญิงกษมา วรวรรณ ณ อยุธยา
อดีตปลัดกระทรวงศึกษาธิการและเลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (กพฐ.)
๓. รศ.ดร.ทิพวรรณ หล่อสุวรรณรัตน์
อาจารย์ประจำคณะรัฐประศาสนศาสตร์ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ ผู้วิจัยประเมินพันธกิจสำนักงานปฏิรูประบบ
สุขภาพแห่งชาติ(๒๕๔๘) ประเมินผลแผนงานสร้างการเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วมในสังคมเพื่อการสร้างเสริมสุขภาพ(๒๕๔๙) รูปแบบโครงสร้างองค์การเพื่อ
รองรับการกระจายอำนาจของกระทรวงสาธารณสุข (๒๕๕๐)

ผู้ดำเนินรายการ: คุณกรรณิการ์ กิจติเวชกุล
ผู้ดำเนินรายการเช้าทันโลก เอฟเอ็ม ๙๖.๕ และนักวิชาการอิสระ

ข้อมูลเบื้องต้นที่เกี่ยวข้อง
การมีส่วนร่วมในการพัฒนานโยบายสาธารณะ หมายถึง กระบวนการ
ที่สมาชิกทุกภาคส่วนของชุมชนหรือองค์กรเข้ามามีบทบาทในการแสดงความ
คิดเห็นและตัดสินใจอย่างโปร่งใสและเปิดเผยในทุกขั้นตอนของกระบวนการ ต่อ
หลักการหรือกิจกรรมสาธารณะใดๆที่จะส่งผลต่อสุขภาวะของพวกเขา ทั้งในเชิง
ปัจเจกบุคคลและภาพรวม
ระดับของการมีส่วนร่วม มีหลายระดับ เริ่มตั้งแต่ ร่วมออกแบบ
ร่วมรับรู้ข้อมูล ร่วมหารือ ร่วมตัดสินและร่วมขับเคลื่อน ผ่านการสนับสนุน
เชิงกลไก กำลังคนและกำลังเงินโดยองค์กรที่เกี่ยวข้อง ทั้งนี้ บางองค์กรก็สร้าง
กระบวนการมีส่วนร่วมของผู้เกี่ยวข้องเพียงในนาม (nominal participation)
เพื่อให้สามารถพูดได้ว่าได้มีการดึงพวกเขาเข้ามาร่วมในกระบวนการแล้ว บาง
องค์กรสร้างกระบวนการมีส่วนร่วมที่ดึงทักษะและภูมิปัญญาชุมชนให้เข้ามามี
ส่วนร่วมขับเคลื่อนในแผนการขององค์กร (instrumental participation) และ
บางองค์กรสร้างกระบวนการมีส่วนร่วมตั้งแต่ให้ผู้เกี่ยวข้องเข้ามามีส่วนร่วม
ในการเจรจา ตัดสินใจและดำเนินการเพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่แท้จริงและ
ยั่งยืน (representative and transformation participation)
ปัจจัยสำคัญต่อความสำเร็จและชอบธรรมของการมีส่วนร่วม คือ ผู้
เกี่ยวข้องรู้และเข้าใจวัตถุประสงค์ของนโยบาย รู้และเข้าใจบทบาทและความรับ
ผิดชอบของตน รู้และเข้าใจในสิทธิของตนและชุมชนในการตัดสินใจประเด็นที่
เกี่ยวข้องกับตนหรือชุมชน ทั้งนี้เพื่อป้องกันการคุกคามและการบงการจากกลุ่ม
คนหรือองค์กรที่มีอำนาจ ขณะที่ฝ่ายนโยบาย นักนโยบายและองค์กรที่มีอำนาจ
ต้องยอมรับและให้คุณค่ากับกระบวนการมีส่วนร่วมของผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายอย่าง
เท่าเทียมกัน
พัฒนาการการมีส่วนร่วมในกระบวนการพัฒนานโยบายสาธารณะ
เพื่อสุขภาพ พระราชบัญญัติสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๕๐ ได้ให้ความหมาย
ของ “สุขภาพ” ไว้ว่า “ภาวะของมนุษย์ที่สมบูรณ์ทั้งทางกาย ทางจิต ทาง
ปัญญา และทางสังคม เชื่อมโยงกันเป็นองค์รวมอย่างสมดุล” กฎหมายนี้ได้
กำหนดให้มีเครื่องมือทางนโยบายที่มีความชอบธรรม เน้นการเปิดพื้นที่การมี
ส่วนร่วมของทุกภาคส่วนตามยุทธศาสตร์สามเหลี่ยมเขยื้อนภูเขา (พลังนโยบาย
พลังวิชาการ พลังประชาชน) ได้แก่ ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ
สมัชชาสุขภาพและการประเมินผลกระทบต่อสุขภาพ