PLENARY SESSION 3 วันพฤหัสบดีที่ ๑๑ มิถุนายน พ.ศ.๒๕๕๘ เวลา ๙.๐๐ – ๑๐.๑๕ น.

ห้องแกรนด์ไดมอนด์บอลรูม อิมแพ็คฟอรั่ม เมืองทองธานี

หัวข้อ สมดุลของการอภิบาลระบบสุขภาพ

วิทยากร

๑. ดร.เดือนเด่น นิคมบริรักษ์ ผู้อํา นวยการวิจัยด้านการบริหารจัดการระบบ

เศรษฐกิจสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย(TDRI) หัวหน้าโครงการวิจัย การพัฒนาแนวทางอภิบาลระบบหลักประกันสุขภาพ

๒. นพ.โสภณ เมฆธน อธิบดีกรมควบคุมโรค อดีตรองปลัดกระทรวงสาธารณสุข

๓. นพ.ชาตรี ดวงเนตร รองกรรมการผู้อํา นวยการใหญ่ ประธานเจ้าหน้าที่ ปฏิบัติการ-การแพทย์ บริษัท กรุงเทพดุสิตเวชการ จํา กัด (มหาชน) และ ประธานคณะผู้บริหารศูนย์การแพทย์โรงพยาบาลกรุงเทพ

ผู้ดํา เนินรายการ: นพ.อําพล จินดาวัฒนะ เลขาธิการคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ


ข้อมูลเบื้องต้นที่เกี่ยวข้อง

ความหมายของ “การอภิบาล” ในพจนานุกรมฯ หมายถึง “การ
ปกครองที่เต็มไปด้วยความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ความเอื้ออาทรซึ่งกันและกัน โดย
เล็งเห็นคุณค่าแลศักดิ์ศรีแห่งความเป็นมนุษย์ เป็นการปกครองที่มุ่งหวังให้ทุก
คน ทั้งผู้ปกครองและผู้ถูกปกครองได้รับประโยชน์สูงสุดและมีความสุข” เดิมคำว่า
อภิบาลจะใช้กับเรื่องการปกครอง โดยมองว่ารัฐเป็นผู้ปกครอง ประชาชนเป็น
ผู้ถูกปกครอง แต่รูปแบบการอภิบาลก็มีพัฒนาการไปตามพัฒนาการของสังคม
และบริบทของสังคมที่เปลี่ยนไป
รูปแบบการอภิบาล แบ่งได้เป็น ๓ รูปแบบได้แก่ ๑) การอภิบาลโดย
รัฐ(Governance by government) ซึ่งเป็นรูปแบบการอภิบาลแบบพื้นฐาน
มีการใช้อำนาจสั่งการจากผู้บังคับบัญชา มีระบบและโครงสร้างชัดเจน มีการ
ปกครองดูแลบริหารจัดการสังคมเป็นชั้นๆ ๒) การอภิบาลโดยตลาด (Governance
by Market) เกิดขึ้นพร้อมกับการเติบโตของระบบตลาดเสรีในช่วง ๓๐-๔๐ ปีที่
ผ่านมา เข้ามามีบทบาททดแทนการอภิบาลแบบรัฐบางส่วน ใช้การจัดการแบบ
การตลาดเชิงธุรกิจ ทำให้สามารถเพิ่มประสิทธิภาพได้เพราะมีความยืดหยุ่นได้
มากกว่า มีอิทธิพลกว้างขวางทั้งในประเทศและข้ามประเทศ สามารถกำหนด

กฎเกณฑ์ กติกา ทิศทางการเปลี่ยนแปลง เช่น การเปลี่ยนแปลงในตลาดค้า
น้ำมัน ตลาดเงิน ตลาดทุนที่ส่งผลกระทบต่อระบบต่างๆทั่วโลกได้ ๓) การ
อภิบาลโดยหุ้นส่วน (Government by Partnership) เป็นการอภิบาลที่มีการ
ทำงานเป็นเครือข่าย ต้องมีความเป็นหุ้นส่วนหรือเจ้าของร่วม (Partnership)
มีความเคารพกัน ไว้วางใจกัน (Trust) เข้าอกเข้าใจกัน (Empathy) มีงานวิจัย
ในต่างประเทศที่พบว่า ความสำเร็จของการใช้การอภิบาล ๓ รูปแบบดังกล่าว
อยู่ที่การเชื่อมการอภิบาลทั้ง ๓ รูปแบบเข้าเสริมกัน ต้องสลับการใช้อภิบาลรูป
แบบต่างๆอย่างเหมาะสม (switching to another style) และต้องรักษาส่วน
ผสมของการอภิบาลทั้ง ๓ รูปแบบให้ดี
การอภิบาลระบบสุขภาพ เดิมการอภิบาลระบบสุขภาพไทยใช้รูป
แบบการอภิบาลโดยรัฐ ตามบทบาทหน้าที่ของกระทรวงสาธารณสุขด้วยมุม
มองสุขภาพในความหมายเดิมที่เน้นเรื่องการแพทย์การสาธารณสุข จนเมื่อ
ประเทศไทยเริ่มเน้นนโยบายพัฒนาทางเศรษฐกิจจึงเริ่มปรากฏบทบาทของ
ธุรกิจและอุตสาหกรรมด้านสุขภาพ เช่น โรงพยาบาลเอกชน โรงงานผลิตยา
บทบาทของการอภิบาลโดยตลาดในระบบสุขภาพจึงเริ่มเด่นชัดขึ้น จนกระทั่ง
เกิดแนวคิดสาธารณสุขมูลฐานซึ่งให้ความสำคัญกับการมีส่วนร่วมของประชาชน
ในการทำงานด้านสุขภาพ การอภิบาลโดยหุ้นส่วนจึงเริ่มเข้ามามีบทบาทมากขึ้น
โดยเฉพาะเมื่อเกิดความเปลี่ยนแปลงอย่างสำคัญในด้านความหมายของระบบ
สุขภาพที่ขยายสู่ระบบความสัมพันธ์ทั้งมวลที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพ และก่อให้
เกิดกลไกที่มีบทบาทหลากหลายในการจัดการระบบสุขภาพ เช่น สำนักงาน
กองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ
รวมถึงสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ ภายใต้พ.ร.บ.สุขภาพแห่งชาติ
พ.ศ.๒๕๕๐ ที่มุ่งเน้นการทำงานเพื่อสนับสนุนการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน
ในการพัฒนานโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพ พัฒนาการของการอภิบาลระบบ
สุขภาพด้วยการเลือกใช้การอภิบาลทั้ง ๓ รูปแบบให้เหมาะสมสอดคล้องกับ
ประเด็นปัญหาในระดับต่างๆทั้งในส่วนกลางและส่วนภูมิภาค จึงเป็นพัฒนาการ
ที่น่าเรียนรู้เพื่อการพัฒนาต่อยอด