สมัชชาสุขภาพ ๗ / ร่างมติ ๖ ทบทวนมติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ การป้องกันผลกระทบต่อสุขภาวะจากการเจรจาการค้าเสรีระหว่างประเทศ
สมัชชาสุขภาพแห่งชาติครัง้ ที่ ๗ ระเบียบวาระที่ ๒.๖ ทบทวนมติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ การป้องกันผลกระทบต่อสุขภาวะและสังคมจากการค้าเสรีระหว่างประเทศ

สมัชชาสุขภาพแห่งชาติครัง้ ที่เจ็ด
ได้พิจารณารายงานเรื่อง ทบทวนมติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ การป้องกันผลกระทบต่อสุขภาวะ
และสังคมจากการค้าเสรีระหว่างประเทศ๑
รับทราบและตระหนักถึง เจตนารมณ์ บทบัญญัติ และมาตรการป้องกันผลกระทบจากการค้าเสรี
ระหว่างประเทศในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชัว่ คราว) พ.ศ.๒๕๕๗ ธรรมนูญว่าด้วยระบบ
สุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.๒๕๕๒ มติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติครัง้ ที่ ๑ ที่ ๑.๒ (การเข้าถึงยาถ้วนหน้าของ
ประชากรไทย) ซึ่งต่อมาได้พัฒนาเป็นนโยบายและยุทธศาสตร์การพัฒนาระบบยาแห่งชาติ และมติที่
๑.๔ (การมีส่วนร่วมของภาคประชาชนในการกำหนดนโยบายการเจรจาการค้าเสรี) และครัง้ ที่ ๒ มติที่
๒.๕ (ยุทธศาสตร์นโยบายแอลกอฮอล์ระดับชาติ) และ แผนยุทธศาสตร์การควบคุมยาสูบแห่งชาติ พ.ศ.
๒๕๕๓–๒๕๕๗

ห่วงใยและกังวลต่อ ผลกระทบด้านลบจากการค้าเสรีในสินค้าที่มีผลต่อสุขภาวะและสังคม๒ เช่น
เครื่องดื่มแอลกอฮอล์และยาสูบ และการคุ้มครองพันธุ์พืช และการคุ้มครองทรัพย์สินทางปญั ญาในสินค้า
คุณธรรม ได้แก่ ยาและเทคโนโลยีด้านสุขภาพ รวมถึงสถานการณ์ที่รายการสินค้าดังกล่าว ถูกรวมเข้า
กับรายการสินค้าธรรมดาอื่นในความตกลงการค้าเสรี และกังวลต่อช่องว่างของระบบในการกำหนดกรอบ
การเจรจาการค้าเสรีทุกระดับ ทัง้ ที่มีผลบังคับใช้แล้ว หรือกำลังอยู่ระหว่างการเจรจา และที่จะมีการเจรจา
ในอนาคต

ห่วงใยและกังวลต่อ ผลกระทบด้านลบจากการเจรจาการค้าเสรียุคใหม่ที่ข้อเรียกร้องมีผลต่อ สุข
ภาวะและสังคม เช่น การลงทุน และการคุ้มครองการลงทุน โดยเฉพาะกลไกการระงับข้อพิพาทระหว่าง
รัฐกับเอกชน การจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ การลดกฎระเบียบการคุ้มครองประโยชน์สาธารณะ และการเปิด
เสรีการบริการ การผูกขาดปจั จัยการผลิตทางด้านเกษตรของบริษัทข้ามชาติ
ตระหนักถึง ข้อจำกัดของกลไกและกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการเจรจาการค้าระหว่างประเทศ
ด้านสินค้าที่มีผลต่อสุขภาวะและสังคมและด้านบริการที่เกี่ยวเนื่อง รวมถึงการดำเนินการอย่างบูรณาการ
การมีส่วนร่วม การนำมาปฏิบัติอย่างเป็นรูปธรรม และการใช้ความรู้ทางวิชาการ รวมทั้งข้อจำกัดจาก
กระบวนการดำเนินการตามมติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติที่เกี่ยวข้องกับการค้าเสรี และความจำเป็นที่
ประเทศไทยจะต้องมีนโยบายและทิศทางการพัฒนาประเทศที่เหมาะสมภายใต้การค้าเสรี เพื่อนำไปสู่การ
พัฒนาเศรษฐกิจและสังคม เพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน นำไปสู่คุณภาพชีวิตที่ดีของชาวไทย
จึงมีมติให้ทบทวนมติสมัชชาสุขภาพครัง้ ที่ ๓ มติที่ ๙ เรื่อง “การป้องกันผลกระทบต่อสุขภาวะและ
สังคมจากการค้าเสรีระหว่างประเทศ” ดังนี้

๑. ขอให้ทุกภาคส่วนของสังคมไทยทัง้ ภาครัฐ เอกชน และประชาสังคมที่เกี่ยวข้อง แสดงความ
มุ่งมัน่ และจริงใจต่อสังคมที่จะให้ความสำคัญกับผลกระทบต่อสุขภาวะและสังคม โดยให้มีสมดุลระหว่าง
การพัฒนาเศรษฐกิจและการพัฒนาสังคมในการดำเนินการที่เกี่ยวข้องกับการค้าเสรีระหว่างประเทศ เพื่อ
เอื้ออำนวยต่อการพัฒนาเศรษฐกิจที่ยัง่ ยืนและการพัฒนาสังคมเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีของประชาชน

๒. การประเมินผลกระทบด้านสุขภาพ
๒.๑ ขอให้สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติสนับสนุนให้ กระทรวงพาณิชย์ และ
กระทรวงสาธารณสุข และหน่วยงานหรือภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง ร่วมกันพิจารณาประเด็นที่อาจมีผลกระทบ
ก่อน ดำเนินการประเมินผลกระทบด้านสุขภาพ (Health Impact Assessment : HIA) จากการเปิดเสรี
การค้าระหว่างประเทศที่เป็นภาระผูกพันในปจั จุบันและอนาคต จากการเข้าร่วมเป็นภาคีหรืออยู่ในสาระ
ของการเจรจาเปิดเสรีการค้าระหว่างประเทศ ที่มีผลกระทบต่อสุขภาวะและสังคม อย่างเป็นระบบและ
ครอบคลุมให้แล้วเสร็จ เพื่อให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องพิจารณาประกอบเป็นแนวทางในการเจรจาการเปิด
เสรีการค้าระหว่างประเทศ เพื่อป้องกันผลกระทบและเยียวยาความสูญเสีย รวมทั้งเป็นแนวทางในการ
พิจารณาให้ความเห็นชอบของรัฐสภา เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อประเทศไทยต่อไป
๒.๒ ในการดำเนินการประเมินในข้อ ๒.๑ ให้พิจารณานำหลักเกณฑ์และวิธีการประเมินผล
กระทบด้านสุขภาพที่เกิดจากนโยบายสาธารณะตามพระราชบัญญัติสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.๒๕๕๐ มาตรา
๒๕(๕) มาประกอบในการดำเนินการตามที่เห็นสมควร
[๒.๓ (๑) ทั้งนี้ ให้ดำเนินการประเมินผลกระทบในประเด็นที่เป็นข้อห่วงใย ซึ่งอาจส่งผล
กระทบต่อสุขภาวะและสังคม และครอบคลุมการเจรจาในกรอบต่างๆ โดยสามารถดำเนิ น
23 การศึกษาควบคู่ไปกับการเจรจา และคำนึงถึงกรอบระยะเวลาที่ไม่กระทบต่อคุณภาพการ
24 ประเมิน รวมทั้งไม่เป็นอุปสรรคหรือไม่ทำให้เกิดความล่าช้าในการเจรจา (กรมเจรจาการค้า
25 ระหว่างประเทศ, สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์ สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข และกรมสนับสนุน
บริการสุขภาพ)]๓
[๒.๓ (๒) ทั้งนี้ ให้ดำเนินการประเมินผลกระทบในประเด็นที่เป็นข้อห่วงใย ซึ่งอาจส่งผล
กระทบต่อสุขภาวะและสังคม และครอบคลุมการเจรจาในกรอบต่างๆ โดยสามารถดำเนิ น
การศึกษาควบคู่ไปกับการเจรจา แต่ต้องไม่ทำให้เกิดความล่าช้าในการเจรจา (ภาคประชาสังคม,
สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ และสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา)]๓

๓ ร่างมติในเอกสารนี้ เป็นร่างมติที่ผ่านความเห็นของคณะทำงานวิชาการทบทวนมติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ การป้องกันผลกระทบต่อสุข
ภาวะและสังคมจากการค้าเสรีระหว่างประเทศ (ปี ๒๕๕๗) แล้ว คงมีเฉพาะร่างมติ ๒.๓ ที่มีข้อความที่อยู่ในวงเล็บ [ ] ซึ่งหมายถึง ข้อความยัง
หาข้อสรุปไม่ได้จากคณะทำงานฯ โดยเป็นข้อความที่เสนอโดยหน่วยงานหรือองค์กรที่แสดงไว้เป็นตัวอักษรเอนในวงเล็บ ( ) ข้างหลัง โดยมี
ข้อความติดวงเล็บไว้ ๓ ข้อความ คือ ๒.๓(๑) ๒.๓(๒) และ ๒.๓(๓) เป็นข้อเสนอ ๓ ทางเลือก ดังนั้น จึงเสนอให้คงข้อความทัง้ ๓ ทางเลือก
ไว้ในวงเล็บ [ ] เพื่อเป็นข้อเสนอให้สมัชชาสุขภาพแห่งชาติ ครัง้ ที่ ๗ พิจารณาหาฉันทมติต่อไป
[๒.๓ (๓) ทั้งนี้ ให้ดำเนินการประเมินผลกระทบในประเด็นที่เป็นข้อห่วงใย ซึ่งอาจส่งผล
กระทบต่อสุขภาวะและสังคม และครอบคลุมการเจรจาในกรอบต่างๆ โดยสามารถดำเนิ น
การศึกษาควบคู่ไปกับการเจรจา และไม่เป็นอุปสรรคหรือไม่ทำให้เกิดความล่าช้าในการเจรจา
(สำนักงานคณะกรรมการร่วม ๓ สถาบันเอกชน)
ขอให้คณะกรรมการสุขภาพแห่งชาตินำมติสมัชชาสุขภาพแห่งชาตินี้เสนอต่อคณะรัฐมนตรี
เพื่อให้ความเห็นชอบ

๔. ขอให้สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ สนับสนุนให้ภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้องดำเนินการ
๔.๑ ศึกษาแนวทางการปฏิรูปกองทุนเยียวยาต่างๆ ที่มีอยู่ทัง้ ที่มาของกองทุน และการบริหาร
กองทุนให้มีประสิทธิภาพในการดูแลผู้ได้รับผลกระทบ
๔.๒ ศึกษาการกำหนดรายการสินค้า การบริการ การลงทุน ทรัพย์สินทางปญั ญา และอื่นๆ ที่มี
ผลกระทบต่อสุขภาวะและสังคม เช่น พันธุ์พืช สมุนไพรไทย และสินค้าทางการเกษตร ที่ควรกำหนดเป็น
รายการยกเว้นจากการเจรจาอย่างถาวร (Permanent exclusion list) และรายการพึงเจรจาอย่าง
ระมัดระวัง เพื่อใช้เป็นแนวทางในการเจรจาการค้าระหว่างประเทศ และพิจารณาทบทวนความตกลง
การค้าที่มีผลบังคับใช้แล้ว ทั้งนี้ ให้นำมาตรฐานสากลด้านการค้าระหว่างประเทศมาประกอบการ
พิจารณา โดยคำนึงถึงทัง้ ผลกระทบและความก้าวหน้าในการเจรจา และผลประโยชน์สูงสุดของประเทศ
ไทยในภาพรวม

๕. ขอให้กระทรวงพาณิชย์และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องพิจารณานำมติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ
รวมถึงนโยบายและยุทธศาสตร์แห่งชาติที่เกี่ยวข้องไปประกอบในการเจรจาการค้าเสรีระหว่างประเทศ

๖. ขอให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องใช้หลักการระมัดระวังไว้ก่อน (Precautionary principle) ในการ
เจรจาการค้าเสรีระหว่างประเทศ โดยคำนึงถึงการป้องกันผลกระทบในด้านลบต่อสุขภาวะและสังคมที่
อาจจะเกิดขึ้น

๗. ขอให้เลขาธิการคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติติดตามผลการดำเนินการตามมตินี้ และรายงาน
ต่อสมัชชาสุขภาพแห่งชาติครัง้ ที่ ๘ พ.ศ.๒๕๕๘ และครัง้ ที่ ๙ พ.ศ.๒๕๕๙