ธรรมนูญสุขภาพพื้นที่ (ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพเฉพาะพื้นที่)

ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติคืออะไร
ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2552 คือ กรอบนโยบายและยุทธศาสตร์ด้านสุขภาพของประเทศซึ่งเป็นเสมือนพิมพ์เขียวของระบบสุขภาพแห่งชาติว่าควรมีหน้าตาอย่างไร ควรพากันเดินไปในทิศทางไหน เพื่อให้ทุกภาคส่วนในสังคม เข้ามาร่วมเรียนรู้ ร่วมใช้ประโยชน์ และร่วมกันปฏิบัติให้เกิดผล ซึ่งที่ผ่านมามีการนำธรรมนูญสุขภาพไปใช้อ้างอิงหรือประกอบการจัดทำแผนหรือนโยบายของหลายภาคส่วน ที่สำคัญ เช่น การจัดทำแผนพัฒนาสุขภาพตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 11 แผนพัฒนาสุขภาพแห่งชาติ ฉบับที่ 11 หรือการที่คณะทำงานการสาธารณสุข พัฒนาคุณภาพชีวิตและคุ้มครองผู้บริโภค ของสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ สนใจนำธรรมนูญสุขภาพ ไปใช้ในการดำเนินงานเป็นต้น

ธรรมนูญสุขภาพพื้นที่คืออะไร
ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2552 ระบุให้ภาคีเครือข่ายระดับพื้นที่สามารถจัดทำ “ธรรมนูญสุขภาพพื้นที่” ของตนเองได้ ซึ่งธรรมนูญสุขภาพพื้นที่ คือ ข้อตกลงร่วมกันของชุมชน ที่มีต่อภาพอนาคต/แผนที่นำทางในการกำหนดระบบสุขภาพของพื้นที่ตนเอง เป็นเครื่องมือสนับสนุนในการจัดทำแผนสุขภาพพื้นที่ที่มีทิศทางร่วมกัน และ เป็นนวัตกรรมของการพัฒนานโยบายและยุทธศาสตร์ด้านสุขภาพในระดับพื้นที่อีกรูปแบบหนึ่ง
ผู้บริหารท้องถิ่น ผู้นำชุมชน ข้าราชการ เจ้าหน้าที่สาธารณสุข ประชาชน และนักวิชาการในพื้นที่คือขุมกำลังหลักในการสานพลังสร้างธรรมนูญสุขภาพพื้นที่ ซึ่งมีได้ทั้งระดับ หมู่บ้าน ตำบล อำเภอ จังหวัด
ธรรมนูญสุขภาพพื้นที่จะมีความแตกต่างหลากหลาย สะท้อนวิถีชีวิต ความเชื่อ ศาสนา วัฒนธรรมของชุมชน ผนวกกับความต้องการด้านสุขภาพ ธรรมนูญสุขภาพพื้นที่ จึงเป็นแผนที่นำทางสู่สุขภาวะชุมชนทุกมิติ

การนำธรรมนูญสุขภาพพื้นที่ไปใช้ประโยชน์ และคุณค่าของธรรมนูญสุขภาพพื้นที่
ในหลายปีที่ผ่านมา มีการจัดทำธรรมนูญสุขภาพพื้นที่ ทั้งในระดับจังหวัด อำเภอ ตำบล เช่น ธรรมนูญสุขภาพตำบลชะแล้ จังหวัดสงขลา , ธรรมนูญสุขภาพอำเภอสูงเม่น จังหวัดแพร่ , ธรรมนูญสุขภาพตำบลเปือย จังหวัดอำนาจเจริญ , ธรรมนูญสุขภาพ อ.สารภี จ.เชียงใหม่ , ธรรมนูญสุขภาพ อ.ยะรัง จ.ปัตตานี เป็นต้น