กลุ่มแพทย์ เภสัชกร ศูนย์คุ้มครองผู้บริโภค เมืองชายขอบทนไม่ไหวต่อพฤติกรรม ของ คนเร่ รถเร่ ขายยาอันตรายต่อสุขภาพของคนในชุมชนชายแดน.. “คุมเข้ม”

ด้วยพิษภัยร้ายของยาชุด ที่แอบอ้างเป็น ยาจีน ยาเวียตนาม ยาพม่า ยาลาว ยาเขมร ยาสมุนไพรที่ปลอมปน สเตียรอยด์ และไม่ได้ขึ้นทะเบียนในราชอาณาจักรไทย เป็นภัยคุกคามสุขภาพของคนเมืองชายขอบและอำเภอต่าง ๆ ของจังหวัดเชียงรายโดยเฉพาะอย่างยิ่งอำเภอเวียงแก่น และชาวแขวงบ่อแก้ว สปป.ลาว ซึ่งอำเภอเวียงแก่นพบร้อยละ 95 % ของแผงลอยในตลาดนัด และพบผู้ได้รับผลกระทบจากยาเหล่านี้ 11 ราย ปัจจุบันผู้ป่วยเสียชีวิตด้วยโรคไตวาย 5 ราย ในปี 2560 แหล่งกระจายยาเหล่านี้ส่วนใหญ่อยู่ตามร้านชำ แผงลอยในตลาดนัดจุดผ่อนปรนบ้านแจมป๋อง ตลาดนัดบ้านโล๊ะ ตลาดสด ต.หล่ายงาว และตามหมู่บ้านชาวไทยภูเขาเผ่าม้ง โดยมีการลักลอบใส่สารสเตียรอยด์ในกลุ่มยาดังกล่าว และนำเข้ามาโดยคนเร่ รถเร่ขายยา จากอำเภอและจังหวัดต่าง ๆ รวมถึงจากประเทศเพื่อนบ้าน จนมีผู้ที่ได้รับพิษภัยและเสียชีวิตมากรายแล้ว ดังนั้น เมื่อเวลา 09.30 น. ของวันที่ 18 ตุลาคม 2560 ณ.ศูนย์คุ้มครองผู้บริโภค จังหวัดเชียงราย (ศคบ.) ศูนย์ซึ่งเป็นองค์กรการมีส่วนร่วมของประชาชน องค์กรอิสระ เพื่อการคุ้มครองผู้บริโภคตามมาตรา 46. โดยมีนายธนชัย ฟูเฟื่อง เป็นผู้อำนวยการศูนย์และประธานในการประชุม มีการเข้าร่วมประชุมปรึกษาหารือจากการมีส่วนร่วมของภาคประชาชน ผู้เกี่ยวข้องทุกสาขาทุกแขนง รวมถึงนักข่าวสุขภาวะจังหวัดเชียงราย ที่ได้รับเกียรติเชิญเป็นคณะทำงาน และผู้แทนสื่อมวลชนจังหวัดเชียงรายด้วย ได้มีการนำเสนอข้อมูล ปรึกษา หารือ เร่งด่วน เพื่อสุขภาพของชุมชนผู้อยู่ในกลุ่มเปราะบาง ของคนยากจนตามแนวชายขอบของประเทศที่ได้รับพิษภัยจากยาชุด ยาปลอมปน “สเตียรอยด์” จนมีผู้เสียชีวิตมากมาย เพราะรู้ไม่เท่าทันในเล่ห์กลต่าง ๆ ของผู้ขายยาเร่ –รถเร่- ซึ่งนำเสนอโดย เภสัชกรหญิง ไพลิน สาระมนต์ เภสัชกรชำนาญการซึ่งปฏิบัติรับผิดชอบงาน เภสัชกรรมปฐมภูมิ และคุ้มครองผู้บริโภคโรงพยาบาลเวียงแก่น จังหวัดเชียงราย ซึ่งเป็นตัวแทนของคณะผู้เสนอแนะเชิงนโยบาย คือ นายแพทย์ กิติพัฒน์ ลาชโรจน์ ผู้อำนวยการโรงพยาบาลวียงแก่น นายสิทธิชัย ยอดสุวรรณ สาธารณสุขอำเภอเวียงแก่น เภสัชกรบุลกิต วงศ์หาญกล้า หัวหน้าฝ่ายเภสัชกรรมและคุ้มครองผู้บริโภค เภสัชกรหญิงไพลิน สาระมนต์ เภสัชกรชำนาญการโรงพยาบาลอำเภอเวียงแก่น เภสัชกรหญิงไพลินฯ ได้นำเสนอในที่ประชุมว่าอำเภอเวียงแก่นเป็นอำเภอชายแดนไทย - สปป.ลาว เดิมยังไม่มีระบบการเฝ้าระวังความปลอดภัยด้านยา และจัดการความเสี่ยงด้านยาพบอุบัติการณ์ผู้ป่วยแพ้ยาจากร้านชำ และแผงลอยตามตลาดนัดจุดผ่อนปรนชานแดน เข้ามารับการรักษาใน โรงพยาบาลเวียงแก่นตั้งแต่ปี 2554 – 2559 จำนวน 30 ราย ประเภทยาอันตรายที่ผู้ป่วยแพ้ส่วนใหญ่เป็นยากลุ่ม ปฏิชีวนะ (Penicillin, tetracycline) กลุ่ม NSAIDs (Piroxicam, Aspirin) จากการเยี่ยมบ้านผู้ป่วยในชุมชนพบมีอาการหน้าอ้วนกลม แดง ผิวคล้ำ เปลี่ยนสี และกินยาสมุนไพรที่มีสเตียรอยด์ปลอมปน และยาจีน (Desxmethasone, Prednisolone 5 mg) จากการสำรวจร้านชำ รถเร่ คนเร่ขายยา พบว่าร้อยละ 95 ร้านชำ มียาอันตราย ยาปฏิชีวนะ ยาควบคุมพิเศษขาย ในร้านชำ เช่น ยาผง ต่างๆ Kaolin (Amoxycillin) , (Aspirin & CPM), Loperamide (Noxzy), และยาล้างไต เป็นต้น นอกจากนั้นแผงลอยในตลาดนัดบ้านแจมป๋อง ต.หล่ายงาวที่อยู่ติดชายแดนไทยลาว และตลาดนัดบ้านโล๊ะ ต.ท่าข้าม ทีมงานตรวจพบยาควบคุมพิเศษ ยาอันตราย ยาสมุนไพรที่ไม่ได้ขึ้นทะเบียนที่คนขายยานำเข้ามาขายจาก สปป.ลาว พม่า เวียดนาม เขมร และประเทศจีน เช่น Dexamethasone, piroxicam, prednisolone เป็นต้น พบผู้ป่วยจากการแพ้ยามากมายและจนเสียชีวิตก็มากซึ่งแพ้ยามากจากร้านค้า รถเร่ ขายยามารับประทานเอง โดยเป็นยาแผนโบราณ และยาสมุนไพรที่จำหน่ายตามแผงลอยในตลาดนัด และจากผู้สูงอายุส่งมาตรวจด้วยชุดทดสอบสเตียรอยด์เบื้องต้นจำนวน 19 ตัวอย่าง พบว่าเป็นยาที่มีการปลอมปนสเตียรอยด์ 13 รายการ

สำหรับข้อมูลและข้อเสนอแนะในการจัดการปัญหาต่าง ๆ อย่างเร่งด่วนในการยกระดับตั้งแต่ นายอำเภอฯ ในพื้นที่ฯ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จัดการในพื้นที่ตลาดนัดชุมชน แกนนำชุมชนเฝ้าระวังขยายเครือข่ายในการสื่อสารให้องค์ความรู้กับทุกภาคส่วน เน้นชมรมผู้สูงอายุ – เด็ก – เยาวชน – ผู้ดูแลผู้ป่วยให้รู้ถึงพิษภัยอันตรายของสเตียรอยด์” ซึ่งจากการนำเสนอยังมีอีกมากนักในการจะสรุปเด็ดขาด จะได้นำเสนอในโอกาสต่อไป